Аныяктар хүнүнүң хүрежи

Июнь 29-та Совет Тываның 5 чылы стадионунга Аныяктар хүнүнге тураскааткан тыва хүреш маргылдаазы болуп эрткен. Аңаа 35 хар чедир назылыг чүс чыгыы мөгелер күжүн шенешкен. Халыын изиг хүн турза-даа, көрүкчүлер стадионга хөйү-биле чыылган. Олуттарын ээлепкен, маргылдааның эгелээрин четтикпейн манап орган көрүкчүлер бо хүреште Чаан мөге Эрес Кара-Сал, Начын мөге Айдың Очуржап олар хүрешпес дээрзин билип алган аажок хараадап ордулар. «Аныяк мөгелер ортузунда дыка хөй шыырак оолдар бар апарган. Ынчангаш хүрешке кым шүүрүн баш удур чугаалаары нарын» дижип, Сайын-Белек Түлүш шүүр ирги бе азы Ай-Демир Монгуш бе дээрзин аразында, маргыжа аарак, чугаалажып орарын дыңнадым.

Бирги салыгда жеребьевка езугаар тиилелгеже ийи кордакчы мөгелер таваржы бээрге, стадион «улуг тынып», хараадап шаг болду. Ол дээрге Арзылаң мөге Сайын-Белек Түлүш биле Начын мөге Начын Монгуш олар-дыр. «Болар сөөлгү салыгда душчур ужурлуг мөгелер-дир ийин, а богда, канчап бирги салыгда-ла душчу бээрлери ол дээр силер?!» дижип ор бис. Элээн болганда, черле арга-дуржулгазы улуг Сайын-Белек Түлүш октап алды.

Бо-ла салыгда база ийи шыырак мөгелер душчу берген. Улуг-Хемден Айдың Монгуш сөөлгү  үелерде бодунга кончуг бүзүрелдиг болуп, шыырак дээн удурланыкчыларын октап келген болгай. Бо удаада ол Начын мөге Ай-Демир Монгушка таварышкан. Кончуг чараш арганы ажыглааш, Айдың Монгуш Начын мөгени октап каан.

Артур Шагжы (Чөөн-Хемчик), Доржукай Оттук, Айдың Туң (кайызы-даа Өвүр) чараш хүрешти көргүзүп, сесче киир тутчуп, көрүкчүлерниң сонуургал, хүндүткелин чалап алганнар.

Дөрт мөге артканда Арзылаң мөге Сайын-Белек Түлүшке Таңдының мөгези Мерген Монгуш таварышкан. Күштүг дээн удурланыкчыларын ша четпес октап келген Мергенни Арзылаң мөге алган соонда, ырадыр октапкан. Ат-сураа билдингир апарган мөге Кызыл-Кат Кенденниң онаанга Сүт-Хөлдүң аныяк мөгези Саян Ондар таварышкан. Саян Ондар сөөлгү үеде делегей чергелиг дзюдо, самбо маргылдааларынга киржип, эки көргүзүглерни чедип ап турар мөгевис-ле болгай. Ынчалза-даа бо удаада моолдарның ырмазын сый октап турган Кызыл-Кат Кенденге ол октадыпты.

Чүс чыгыы мөгениң аразындан ийи мөге арткан: Сайын-Белек Түлүш биле Кызыл-Кат Кенден. Арга-дуржулгалыг, ат-сыптыг Арзылаң мөге онаан октаан. Аныяктар хүнүнге тураскааткан хүрешке Сайын-Белек Түлүш шүүлген.

     Светлана Дачын-Хөө.