Чоргааралды күштелдирген

«Тиилелгениң салюду»

Эрткен дыштаныр хүннерде Тываның күрүне филармониязынга «Россия болгаш Тыва — чүс чылда кады» деп кыйгырыг-биле Россия биле Тываның демнежилгезиниң 100 чыл оюнга тураскааткан «Тиилелгениң салюду» деп уруглар болгаш элээдилер аразынга республика чергелиг фестиваль болуп эрткен.

 Аңаа Бии-Хем биле Тере-Хөл кожууннардан аңгыда, шупту кожууннардан чогаадыкчы коллективтер киришкен. «Тиилелгениң салюду» фестивальды ТР-ниң Эртем болгаш өөредилге яамызы 12 чыл дургузунда организастап эрттирип турар.

Жюри кежигүннери  концерт программаларының  режиссуразын, танцы-самны тургусканын, сценага алдынып билирин, чугаа-сөзүнүң аянын, каасталга дериг-херекселиниң ужур-уткалыын, тематикага дүгжүп  турарын дээш, оон-даа өске талаларын үнелеп көрген. 2014 чылда Тыва Республиканың бүгү амыдыралы 100 чыл юбилейлери-биле холбашкан болганда, уругларның бараалгаткан      көргүзүглеринде база бо онзагай болуушкуннарның хөөнү, сорунзазы  сиңниккен. Өөреникчилерниң чүлдү-чүрек шимирт кылдыр номчаан шүлүк чогаалдары,  сеткил хайныышкынныг ыр-шоору, бир тускай чогаадыкчы танцы-самы көрүкчүлерниң сагыш-бодалын эрткен үениң төөгүзүнче угландырып, күчүлүг Россия чурту болгаш төрээн Тывавыс дээш чоргааралды, хүндүткелди улам күштелдирген. Ужур-уткалыг, чараш көргүзүглерниң артында шыңгыы белеткел бар дээрзи билдингир. Уруглар каш айлар дургузунда башкылары-биле кады төөгүнү катап коптарып, янзы-бүрү ном-дептерни номчуп, кызымак ажылды чоруткан.

Чогаадыкчы коллектив бүрүзүнүң ажылы кайы-кайызынга-даа дөмейлешпес, онзагай, ынчалза-даа черле шылгараңгай концерт программалары бар. Оларның бирээзинге Барыын-Хемчик кожууннуң Кызыл-Мажалыктың 1 дугаар ортумак школазы хамааржыр. Олар 30 минута дургузунда үргүлчүлээн концерт программазында Россия болгаш Тываның 100 чыл демнежилгезиниң болуушкуннарын, Олимпиада-2014 спортчу байырлалды илередип көргүскен. Орус, тыва чоннуң ырыларынга үдеткен, орус, тыва национал хептиг уруглар, оолдар кывыскылыг самын бараалгадырга, залда олурганнар изиг адыш часкаашкыннары-биле деткип турду. А школаның бичии класстарының өөреникчилериниң «Дузааргакпай» деп самы улуг-даа, бичии-даа көрүкчүлерни езулуг магадаткан. Сцена кырынга чаш хураганнар кылдыр кеттинген бичии уруглар дөрт-даяктап үңгеп үнүп кээрге, шынап-ла, анай-хураган чииледип келген ышкаш болду. Хураганнарның кадарчызы оол оларының бажын дозуп, кады ойнагылаар-даа. Танцының төнчүзүнде кадарчы оолчугаштың дириг хураган тудуп алгаш, маңнап үнүп келгени улусту шуут кайгаткан боор. Черле ынчаш Кызыл-Мажалык суурнуң өөреникчилериниң танцы-самы өскелерден ылгалып, бир янзыланып турар. Оларның тургузукчузу дээрге салым-чаяанныг, аныяк башкы Анджела Хертек. Ооң өөреникчилери—  Россия, республика чергелиг мөөрейлерниң чаңгыс эвес удаа тиилекчилери база шаңналдыг черлерниң эдилекчилери. Уругларның идик-хевин даарап белеткээриниң,  ыңай-бээр аргыжылгазының чарыгдалдарынга ажы-төлдүң ада-иези дузалажып турар. 

Ийи хүннүң дургузунда уламчылаан фестивальдың түңнелинде Кызыл хоорайның 9  дугаар школазы — бирги черни, Кызыл-Мажалык суурнуң 1 дугаар школазы болгаш Чадаана хоорайның школазы — ийиги черни, Эрзин болгаш Балгазын суурларның школалары  үшкү черни тус-тузунда ээлээннер. Тиилекчилерге өңнүг ЖК-телевизорларны, «Океан» лагеринче путевкаларны болгаш акша шаңналдарын тывыскан.

Азияна Тау.

"Шын" солун