Чылдың баштайгы шактары кысты сөңнээн

2014 чылда бир дугаар төрүттүнген уругга Тываның Баштыңы байыр чедирген, ооң соонда божудулга системазын чаартырының айтырыгларының талазы-биле чөвүлел хуралды эрттирген.

Ийи дакпыр юбилейлиг 2014 чылда Тывага бир дугаарында Кызылда чурттап турар Сайсу биле Сергей Бадарчыларның өг-бүлезинге кыс уруг төрүттүнген. Чылдың баштайгы төлү республиканың Божудулга төвүнге январь 1-де 4 шак 25 минута турда төрүттүнген. Ооң деңзизи 3 килограмм 500 грамм болган, узун дурту 52 см. «Бичии уруг кадык болгаш чараш»— деп, төптүң кол эмчизи Шолбан Хопуя демдеглээн.

Бо чылын бир дугаар төрүттүнген чашка Чазак Баштыңы Шолбан Кара-оол барып, Сайсу Семеновна биле Сергей Сергеевичиге байырны чедиргеш, быжыг кадыкшылды, өг-бүлениң чаагай чоруун күзевишаан, уруглар тергезин белекке берген. «Чаа чылдың баштайгы шактары силерге мындыг аас-кежиин — кайгамчык кыс уругну шаңнаан-дыр. Ол кадык, аас-кежиктиг өзер, амыдыралга хөй чүүлдерни чедип алыр болзун!» — деп, Чазак Даргазы күзээн. Чаа төрүттүнген уругга эмчилер база белээн берген.

Тываның Баштыңының мындыг кичээнгейи Бадарчыларга өөрүшкүнү болдурган. Ол төрүттүнген уруг өг-бүлениң ийиги уруу, оон улуу №14 школаның 1-ги клазында өөренип турар. Сайсу каш хонгаш бажыңынче чана бээр, амдыызында олар эмнелгениң белээ — чаңгыс оруннуг эптиг палатада чыдарлар.

2014 чылдың баштайгы хүнү Божудулга төвүнге «дыка дүжүткүр» болган. 25 чыл стажтыг акушер-гинеколог Любовь Омзаар он дөрт бичии уругнуң төрүттүнеринге дузалаан, 11 оол, үш кыс олчалыг болган. Иелерниң болгаш уругларның шуптузунуң байдалы эки. Төптүң ажылдакчыларында дыштаныр хүн чок, чырык черге чаштар боттарының «туралаан» үезинде төрүттүнер деп демдеглеп турарлар.

Чаа төрүттүнген уругга четкен соонда Тываның Баштыңы кадык камгалал сайыды Орлан Донгактың, Божудулга төвүнүң кол эмчизи Шолбан Хопуяның, дуржулгалыг акушер-гинекологтарның киржилгези-биле чөвүлел хурал эрттирген. Республикада уруг төрүттүнерин боттандырып турар бүгү системаны чаартырының айтырыын сайгарган. Немей тудуун эрткен чылдың октябрь эгезинде ажыглалга дужааган албан черинде дериг-херекселдер ажылдап турар, иелерге болгаш чаштарга дуза чедирериниң амгы үедеги аргалары ажыглаттынып келген дээрзин кол эмчи илеткээн.

Чаа төрүттүнген болгаш кили четпес уругну камгалап алырының талазы-биле көргүзүглер экижээн. Иелерниң өлүп хораар чоруу болбаан. Чаш уругларның хораар чоруунуң хуузу кудулап, РФ-тиң ортумак деңнелинге четкен. Кадрларның мергежилин бедидериниң доктаамал ажылдаар системазы тургустунган.

Шолбан Кара-оол мынча дээн: «Республиканың кайы-даа суурунда чурттап турар ие кижи божуур үезинде эң бедик мергежилдиг дузаны алыр кылдыр ажылды ынчаар тургузар ужурлуг бис. Республикада бичии уругларның өлүп хораар чоруу ам-даа бар болуп турарындан бо ажылды эде тургузары чугула. Сааттыг болгаш божуур иелерге дуза чедирер талазы-биле шиитпирлээр айтырыглар ам-даа бар». Ындыг чаңгыс аай система ие болур кижилерниң кадыкшыл байдалын эрте тодарадырынга, оларга эмчи дузазын дарый чедиреринге дузалыг болур, ол дээрге кадык чаштарның төрүттүнеринге магадылал апаар деп, эмчилер чугаалап турганнар. Нарын байдалдыг кижилерни эмнеп аптар бис деп бодааш, сөөлүнге чедир боттарынга тудуп-тудуп, байдал нарыыдап кээрге, Божудулга төвүнче чорудуп турар таварылгалар база бар деп, эмчилер бадыткааннар.

Төптүң кол эмчизи Шолбан Хопуя бөлүк эмчилер-биле кады Томск областа коллегаларының дуржулгазы-биле таныжып чораанын чугаалаан. «Ында ажыл чедиишкинниг чоруп турар. Ачы-дузаның шынары көскүзү-биле экижээн, эмчилерниң болгаш ортумак эртемниг медицина ажылдакчыларының мергежилин бедиткени район болгаш хоорай черлерниң специалистериниң деңнелин бедидер аргазын тургускан» — деп, ол чугаалаан.

Тываның Баштыңы чөвүлел хуралды түңнеп тура, божудулга системазын чаартырының талазы-биле эргежок чугула документилерни шалыпкын белеткээрин кадык камгалал сайыды Орлан Донгакка дааскан.