Адазының ажыл-херээн уламчылаан

ТР-ниң Национал музейинге Россияның Чурукчулар эвилелиниң кежигүнү, ТР-ниң Күрүне шаңналының лауреады, Россияның алдарлыг чурукчузу, «Москва 850 харлаан» медальдың эдилекчизи Эрес-оол Байындының 65 харлаанынга тураскааткан ийи дугаар хууда делгелгези болган.

Э.Б.Байынды – алдарлыг чурукчу (даш-чонукчузу) өг-бүлениң ажыл-херээ-ниң уламчылакчызы. Ооң ат-сураглыг адазы Байыр Сарыгович Байындыга – «РСФСР-ниң И.Е.Репин аттыг Күрү-не шаңналының лауреады» атты 1972 чылда тывыскан. Бодунуң ынак ажыл-херээнге ол оглун өөредип каан. Ачазы биле кырган-ачазы ат-сураглыг улусчу ус-шевер Монгуш Черзи ажылдап орда, бичии Эрес оларны көрүп, чонар-даштан дириг амытаннар, мал-маган канчаар «дирлип» кээрин магадап чорааш, школачы үезинден-не оларны өттүнүп чуруурунга, чонар-даштан чазаарынга ынак апарган.
1972 чылда Кызылдың уран чүүл училищезин чедиишкинниг дооскаш, аңгы-аңгы деңнелдиң делгелгелеринге бодунуң ажылдарын киириштирип эгелээн. Ооң эң эки ажылдары — чонар-даштан чазаан арзылаңнар, сарлыктар, телер, тевелер, улулар, аъттар боттарының аажы-чаңының, күүсеттинген аянының аайы-биле онзагай. Оларны чурукчу «Сибирьниң аныяк чурукчулары», «Россияның чалыы назыны», «Социалистиг Сибирь» дээн ышкаш ат-сураа билдингир делгелгелерге киириштирген. Томск, Барнаул, Кемерово, Красноярск, Иркутск хоорайларның чурттакчылары ол аң-мең, мал-маганны көрүп магадаан. Чоорту Э.Б.Байындының арга-дуржулгазы бедээн. Ооң ажылдары Вологда, Новокузнецк, Москва, Хельсинкиге эртип турар делгелгелерни каастап турар апарган.
Найысылал Кызылдың Арат шөлүн-де каас-чараш фонтанны 1984 чылда тургускан. Ооң авторларының бирээзи, ук төлевилелдиң эгелекчизи – Э.Б.Байынды. Туран хоорайда Культура бажыңының, Кызылга турган чаа вокзалдың даштынга кылган ажылдары бедик үнелелди алган.
1994 чылдан бээр Э.Б. Байынды рес-публиканың Р.Кенденбиль аттыг уругларның уран чүүл школазынга башкылап эгелээн. Барык 20 чылдың дургузунда ол аныяк чурукчуларны өөредип, кижизидип чоруур. Дыка хөй өөреникчилери билдингир чурукчулар апаргылаан. Олар башкызын дөзеп, улуг делгелгелерге киржип, шаңнал-макталдарны эккеп турар.
Эрес-оол Байырович оглун база бодунуң ынак мергежилинге өөреткен. Ол Строганов аттыг уран чүүлдүң болгаш үлетпүрнүң институдун доос-кан, Россияның Чурукчулар эвилелиниң кежигүнү, Россияның ЧЭ-ниң медалы-биле шаңнаткан. өгбезиниң эгелеп кааны ажыл-херээн адашкылар ынчаар уламчылап турар.
Юбилейлиг делгелгеге Тываның ат-сураглыг кижилери – Тываның Улустуң чогаалчызы Александр Даржай, Чурукчулар эвилелиниң баштаар чериниң кежигүнү Хеймер-оол Донгак болгаш өске-даа коллегалары башкылар, чурукчулар ба-йыр чедирип чылыг, чымчак сөстерни чугаалаан. Ылаңгыя Э.Б.Байындының кижизиг мөзү-бүдүжүн, уругларга сеткилинден бердингенин онзалап демдеглээннер.
Башкызынга Р.Кенденбиль аттыг школаның өөреникчилери хөгжүмнүг байыр чедирген, а коллегалары суй белектерни сөңнээн. Хөй санныг төрелдери, аалчылар аяк шайны аартап ора, байыр чедирип, моон соңгаар-даа улуг-улуг чедиишкиннерни чурукчуга күзээн.

Светлана Дачын-Хөө.

"Шын" солун № 125 
 Михаил Норбунуң тырттырган чуруу.