Бюджет кызырлыр

Сентябрь 26-да ТР-ниң Чазааның Бажыңынга 2014-2016 чылдарда бюджет политиказының дугайында айыткалды таныштырган калбак хурал болуп эрткен. Аңаа Тыва Республиканың Баштыңы — Чазааның Даргазы Шолбан Кара-оол, Тыва Республиканың Дээди Хуралының (парламентизиниң) Даргазы Каң-оол Даваа, ТР-ниң Чазааның бүгү кежигүннери, ТР-ниң Дээди Хуралының (парламентизиниң) депутаттары, муниципалдыг тургузугларның удуртукчулары, республиканың бүгү яамыларының, албан-организацияларының төлээлери киришкен.

Шолбан Кара-оолдуң чугаалап турары-биле алырга, 2014 юбилейлиг чылдың бюджедин тургузуп турар болганда, бюджет айыткалын база бо үеде кылыры таарымчалыг.

Эң-не чугула чүүл чүл дизе, келир чылдың федералдыг бюджединиң чарыгдалдарын камгалап алдынган программалардан аңгыда, артканын 5 хууга кызырар. Камгалап алдынган дээрге-ле, шалың, пенсия акша дээш күрүнениң социал төлевирлери болур. Арткан чарыгдалдарны, ылаңгыя социал-экономиктиг төлевилелдерни шынзыдып, бадыткап тургаш, чедип алыр. Делегейде чогумчалыг эвес экономиктиг байдал чурттуң экономиказының куду көргүзүглеринге салдарлыг болган. Федералдыг бюджет кызырлыр болза, бистиң республиканың бюджединге база байдал шыңгыы болур дээрзи чугаажок. Бо дугайында Шолбан Кара-оол мынчаар чугаалаан:

«Чарыгдалдарывысты шын үлеп, камнаары-биле мурнады хөгжүдер төлевилелдерни чугулалап, мурнунче салыр бис. Акша-хөреңгини боттарывыстың күжүвүс-биле ажылдап алырын оралдажыр, саналга ажылын шыңгыы чорудар. Ылаңгыя кожуун чагырыкчылары, хурал удуртукчулары акша-хөреңги киирип алырынче кичээнгейни шыңгыы угландырып, ажылды шын организастаар болза эки.

«Чаңгыс суур — чаңгыс бүдүрүлге» губернатор төлевилелинге хамаарыштыр дүвүреп турарымны чажырбас мен. Төлевилелге киржири-биле күзелин илередип, деткип чедип келген чоннуң бүзүрелин ышкындырып шыдавас бис. Ынчангаш муниципалдыг тургузугларның удуртукчуларын бо талазы-биле шыңгыы ажылдаарынче база катап кыйгырар-дыр мен».

Ол ышкаш Шолбан Кара-оол «Спортту — бажыңнар чанынче» губернатор төлевилелиниң чамдык кожууннарда ам-даа эгелевээнин багай ажыл-дыр деп чугаалаан. Чоннуң идегеп, манап турары төлевилелдерни херек кырында боттандырары эргежок чугула. Бир эвес мындыг хевирлиг программаларга безин күш четпес, чонунуң чаагай, чедимчелиг чоруу дээш кыспайн турар удуртукчуларның эрге-дужаалга олурары — айтырыг кырында.

2014 юбилейлиг чылда төөгүлүг улуг байырлалдың белеткелинге Шолбан Валерьевич доктааган. Юбилейлиг объектилерни эде кылып чаартырынче көрдүнген 2 млрд. рубльден 2013 чылда 507,97 млн. рубльди шиңгээдип алган. Республикада 13 юбилейлиг объектилерниң 7-зинде тудуг ажылдары чоруп турар.

Бюджет политиказының үш дугаар угланыышкыны чүл дээрге, келир чылдан эгелеп, бир дугаарында, башкыларның, эмчилерниң, культура ажылдакчыларының шалыңын көдүрери. 2018 чылга чедир бюджет адырында ажылдакчыларының акша-шалыңын ортумаа-биле 31.700 рубльге чедир өстүрер.

Чазак Даргазы бо болгаш оон-даа өске чидиг айтырыгларга доктаап, сайгарылганы кылган. Бюджет чарыгдалдары кызырлыр-даа болза, республиканың ажыл-агыйы бурунгаар улам хөгжүп, чүгле чамдык черлерде камналгалыг болур дээрзин Шолбан Кара-оол чугулалап демдеглээн.

Алдынай Бады-Хоо.

"Шын" солун