Катап тургузуушкунда дус бүдүрүлгези

Бо үеге чедир Дус-Дагның дузун чүгле мал ажыл-агыйынга ажыглап турган болза, ам ооң бүдүрүлгезин калбартыры-биле ук ажыл-агый боттарының төлевилелин Тываның Чазааның кежигүннеринге таныштырган. Республиканың ажыл-агыйлары чылда 12,3 муң тонна дусту ажыг­лап турган болза, ам бүдүрүлгениң күчү-күжүн оон-даа улгаттырып, чоок-кавы регионнарже үндүр садары көрдүнген. А дус тывыжын болбаазырадырынга херек биче завод, дериг-херекселдер, техника аймаа садарынга база ону ажыглалга кииреринге 500 млн. рубль түңнүг хемчээлге инвестицияны хаара тудар апаар. Ынчангаш Тываның Экономика яамызы республикада дус бүдүрүлгезиниң чугула объектизинге деткимчени көргүзерин шиитпирлээн.

Бир эвес төлевилел боттанып эгелээр болза, 100 хире ажылчын олуттар тургустунар, дусту болбаазыратканындан чемге, техникага, мал чеминге, медицинага ажыглаар база каустиктиг содаларны, суук хлорну болгаш өске-даа бүдүмелдерни бүдүрер аргалыг. Айда-ла 5 муң тонна даш дусту казып, 5 чылдың дургузунда республика бюджединче үндүрүг кылдыр 360 млн. рубльди киирер сорулгалыг. Төлевилел үндүрген чарыгдалын 4 чыл 9 айның дургузунда бүрүнү-биле дуглаптар аргалыг деп, Экономика яамызы санап турар.

Бир эвес чылда 30 муң тонна дусту казып тывар болза, Дус-Дагда ооң курлавыры ам-даа 188 чылдарда четчир. Даш дустуң 60 хуузу — хлор, 39,7 хуузу — натрий, а 0,3 хуузу өске бүдүмелдер болур, ынчангаш 1 тонна даш дустан 600 кг хлорну (Cl), 397 кг натрийни (Na) бүдүрер арга бар дээрзин дусдагжылар бадыткаан.