Көдээ черлерни хөгжүдер программаның күүселдези – федералдыг яамының контролюнда

Бүгү чуртта болгаш регионнарда коронавирус халдавырының эртип турары аңгы-аңгы болзажок, ниитизи-биле аъш-чем рыногунда байдал чогумчалыг. «Амгы үеде бар база бүдүрттүнген курлавырларывыс бистиң чурттуң чонун кол аъш-чем аймаа-биле хандырарынга чедер. Үениң байдалы-биле агроүлетпүр комплекизиниң организацияларынга мониторингилерни болгаш каттышкан хемчеглерни доктаамал кылып тургаш, ону чедип алган бис. Ооң ачызында көдээ ажыл-агый продукциязының болгаш аъш-чеминиң бүдүрүлгезинде өзүлдениң темпизин хевээр арттырып, бүдүрүлге-саарылга чорудулгазынга үзүктелиишкиннер болбаан” –деп, федералдыг сайыт Дмитрий Патрушев оперативтиг штабтың хуралын эгелээн. 

Эът болгаш сүттүң кол бүдүрүкчүлери болур мал ажыл-агыйы чедимчелиг ажылдап турар. Регионнарның удуртукчулары чамдык барааннарда: ногаа аймаа огурец, томат, суук үс, чигир, сүт дээн ышкаш чемнерниң өртектеринде сезон аайы-биле бичии өзүлде болганын дыңнаткан. Аъш-чем рыногунда байдал турум, тарааның, далганның курлавыры чурттуң чурттакчы чонун хандырарынга четчир деп демдеглээн. Ындыг болзажок, көдээ ажыл-агый сайыды иштики рынокта байдалды онза контрольга тударын регионнарга сагындырган. 

Ол ышкаш “Көдээ черлерниң комплекстиг хөгжүлдези” федералдыг программа хемчеглериниң күүселдези регионнарда канчаар чоруп турарын хуралда дыңнаан. 

Тыва Республиканың Баштыңы Шолбан Кара-оол көдээ черлерни хөгжүдерин деткээн бо программа регионга дыка улуг ужур-дузалыг дээрзин демдеглээн. 2020 чылда программаның хемчеглерин боттандырарынга республика бюджединде 542,4 млн. рубльди тускайлаан. Ооң 508,7 млн-ни федералдыг бюджеттен субсидия болза, 33,7 млн рубли республика бюджединиң акшадандырыышкыны. 354,3 млн рубльди ТР-ниң Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызынга, а 188,1 млн. рубльди ТР-ниң Орук-транспорт комплекизиниң яамызынга хувааган. Республика программаның 6 аңгы угланыышкынында 102 төлевилели-биле киржип турар. 97 объектини тудуп, 2 транспорт аймаан садып, 3 автомобиль оруун эде чаартыр ужурлуг. Ооң иштинде көдээде специалистерге чуртталга база социал хөлезилелдиң ниитизи-биле 34 оран-саваларын тудуп ажыглалче киирери, көдээ суурларның чаагайжыдылгазы (чайганыыштар, сандайлар, турниктер салыры), чырыкты киирери, оруун экижидери дээн ышкаш чугула төлевилелдер бар. 

Программа күүселдези-биле, республика девискээринде 25 бажыңны туткан, азы 73 хуузу күүсеттинген: 12 бажың шуут белен, 13 объект доостурунуң кырында болза, 9 тудугда ажылдар ам-даа чоруп турар. Улуг-Хемниң Ийи-Тал, Чөөн-Хемчиктиң Хөндергей биле Арыг-Бажы суурлар иштинде оруктарны тудуп, чаарткан. 

Республика Чазааның даргазы саадап турар ажылдар база барын оперативтиг штабтың хуралында дыңнаткан. “Көдээ суурнуң амгы овур-хевири” тускай сорулгалыг ведомство программазы-биле ыраккы Мөңгүн-Тайга кожууннуң суурларынга чоннуң күзээни объектилерни тудуп доозар ужурлуг. Ол дээрге, Мугур-Аксы суурга Культура бажыңын, спортчу шөлдү база Кызыл-Хая суурга база-ла ындыг шөлдү тудары болур. Чедери берге, ыраккы кожуунда тудуг ажылдарын айыттынган хуусаазында доозар дээш чогуур яамылардан күштерни мөөңнеп турарын дыңнаткан.