Тываның Баштыңы: МАСС Сибирьниң мурнады хөгжүдер угланыышкыннарын тодарадыр

Республика баштыңының чугаазы-биле алырга, бөгүнде "Сибирь дугуржулгазы" – саазында эвес, а херек кырында ажылдап турар чуртта экономиктиг кады ажылдажылга каттыжыышкыны болур. Сибирьниң стратегтиг хөгжүлде угланыышкыннары - ооң ажыл-чорудулгазының кол угланыышкыны. РФ-тиң Президентизиниң бүрүн эргелиг төлээзиниң аппарады-биле сырый кады ажылдааш ол шупту айтырыгларны бирги ээлчегде шиитпирлээр. Сибирь макрорегионнуң комплекстиг стратегтиг хөгжүлдезин хандырары – кол өзек айтырыг ында. 

- "Сибирь" федералдыг тускай сорулгалыг программаны ажылдап кылгаш ону боттандырар арга-дуржулга бисте бар, ол Сибирь регионнарның хөгжүлдезинге бодунуң ролюн ойнаан. Бөгүн сибирьжилерниң чуртталгазынга таарымчалыг социал байдалды тургузар, экономиктиг өзүлдеже инвестицияларны хаара тудар байдалдарынга макрорегионнуң үр хуусаалыг хөгжүлдезиниң чаа стратегиязы херек – деп, Шолбан Кара-оол санаан. - “Сибирь дугуржулгазы” регионнар аразының ассоциациязы ол дээш ажылдап турар. Оон аңгыда, "Сибирь дугуржулгазы" шупту Сибирь регионнарының аразында ниити экономиктиг девискээрлерде дөмейлешкек айтырыгларны кады шиитпирлээрде ассоциацияның ажылын ажыглап, кады ажылдаарынга улуг рольду ойнап турар. 

МАСС-тың ажыл-чорудулгазының дузазы-биле регионнарның база регионнар аразының дыка хөй төлевилелдери боттанып турар. Чижээ, Новосибирск облазында "Академгородок - 2.0", Красноярск край, Тыва база Хакасияда - "Енисейниң Сибири". 

Тываның Баштыңының бодалы-биле алырга, шупту ол төлевилелдер бот-боттары харылзашкак болгаш ниити экономиктиг девискээрлерни тургузуп турар. “Сибирь дугуржулгазы” регионнар аразының ассоциациязының шупту регионнары ооң дээштиин билир. Интеграцияның ындыг оруун ам-даа тывары – каттыжыышкынның күүсекчи комитединиң сорулгазы. 

- Транспорт, энергетика база бизнеске херек өске-даа инфраструктура тургузар дээн ышкаш нарын болгаш чарыгдалдыг айтырыгларны каттыжып алгаш дээштиг шиитпирлеп болур. Ниити курлавырларлыг болганда, улуг федералдыг хемчеглерге кады киржип, демнежип, төлевилелдер күүселдезинче күрүне корпорацияларының ийикпе, азы улуг хуу бизнестиң инвестициязын кады хаара тудуп болур – деп, республика баштыңы демдеглээн. 

Сибирьжи бараан саарылгазының ниити көргүзүүнден алырга, 70 хуузу экспортче, импортче 30 хуузу чоруп турар. Сибирьниң кызыгаар территориялары транспорт оруунуң эрттирилгези куду болганындан, экспорттан дыка эвээшти ажылдап ап турар. Ол чидиг айтырыгны шиитпирлээр дизе “Сибирьниң күрүнелер аразының оруунче угланган экспорт хөгжүлдези” программаны ажылдап, чиг эт продукциязын садып-саарар кедилиг рыноктарны тодарадып, ону шиңгээдип эгелээр херек. База ол ышкаш, регионнарның даштыкы рынокче продукцияны сөөртүр аргаларының кедилиин көрген экспортче чүък сөөртүлгезиниң чижек схемазын тургузар апаар.

 - А каттышкан күштерниң саналдары база элээн – деп, Шолбан Кара-оол чугаалаан. – Чижээ, электроэнергияга тарифтер картазын көрүңер даан, кожа регионнарда - Тывада база Хакасияда ол аңгы. Ийи катап ылгалдыг! Шак ындыг тариф "хачылары" аар өртектиг чырык энергиязын ажыглап турар бизнести бижек чокка-ла кезип кааптар. “Чырыкка” мөөңнээн өртекти тургузар айтырыгны аңгы регионга шиитпирлээри болдунмас, маңаа “Сибирь дугуржулгазының” ниити күзели херек. Бис сибирьжилер, аңгы башка эвес, а чаңгыс демниг болур ужурлуг бис.