Национал инвестиция рейтингизинде Тыва туружун хевээр арттырган

Стратегтиг инициативалар агентилелиниң Хайгаарал чөвүлелиниң хуралында Россия Федерациязының субъектилеринде инвестиция климадының байдалының Национал рейтингизин түңнеп үндүрген, Тыва Республика ийи дугаар чыл ында 53-кү черни ээлеп турар. 

Тываның экономика сайыды Елена Каратаева республика сөөлгү үш чылда бурунгаарлап турарын демдеглевишаан, тудугга чөпшээрел алыр хуусааларны кызырыпканы өзүлдеге элээн курлавырны бергенин чугаалаан. 

«Республика 2016 чылда рейтингиже кирип эгелээнде, кижи бүрүзүнге онааштыр кол капиталче инвестиция хемчээлиниң көргүзүү 41130 рубль, а бюджеттен дашкаар инвестицияның хемчээли бир чурттакчыга ортумаа-биле 30393 рубль турган – деп, Елена Каратаева демдеглээн. – Тыва үш чыл дургузунда чурттакчы чонга онааштыр кол капиталче хемчээлди өстүрген. Бөгүнде ол 53 674 рубль четкен, а бюджеттен дашкаар инвестицияның хемчээли бир чурттакчыга ортумаа-биле 34 794 рубль четкен». 

Экономика сайыдының үнелели-биле алырга, хөгжүлде көскү. «Ындыг сан-чурагайларны ниитизи-биле ажырбас деп санап турар бис – деп, ол чугаалаан. – Тыва Национал рейтингиге киржип эгелээнден кол капиталче инвестициялар хемчээлин өстүргениниң деңнелин санааны-биле алырга, бурунгаарлаашкынга ниитизи-биле дүгжүп, 21,5 хууга дең. Республика 2016 чылда Национал рейтинг чадазында 81-ги черге турган болза, ийи чыл иштинде 28 санга көдүрүлгенин демдеглезе чогуур. Бөгүнде Сибирь федералдыг округда ол 4-кү черни ээлеп турар. 

Республиканың мурнунда Нацрейтингиниң TOP-20 санынче кирип турар Новосибирск облазы (19-ку чер), 34 база 48-ки туруштуг Томск область биле Алтай Республика бар. Кожа-хелбээ Красноярск край биле Хакасия даңзының адаанда, тус-тузунда 74 база 77-ги черлерде. Тыва «Сибирь Енисейиниң» өске регионнарынга деңнээрге, сөөлгү чылдарда бизнести башкарар ажыл-чорудулганы бөдүүнчүдер ажылдарга эки түңнелдерни көргүзүп, инвестиция климадының байдалының төнчү көргүзүүнге салдарны чедирген. 

Экспертер бизнеске административтиг базыышкын эвээжээнин айыткан. Чырык энергиязынга коштунарынга херек албан эртер чүүлдерниң хуусаазы 88 хонук турганындан, 51 хонук чедир кызырылган. Республикада чер участогун кадастр учедунга чүгле 12 хонук дургузунда тургузуп болур апарган. Бүдүрүлгелерден негээр немелде документилерниң саны 3,37-ден 0,43 апарган, чылда эрттирген контроль-хыналда хемчеглерниң ортумак саны 3,20 тургаш, ам 1,55 болган. 

Республиканың экономика сайыды Тываның бурунгаар хөгжлдезинче ам-даа курлавырларны салырын чугаалаан. «Специалистерниң бодалы-биле алырга, Тудуг болгаш ЧКА яамызы тудугга чөпшээрел бээр ажылдарны экижидер дээш сагыш човаар ужурлуг – деп, Елена Каратаева демдеглээн. – Бо чылда тудугга чөпшээрел алырынга херек ажылдарны кызырарынче угланган ажылче кичээченгейни күштелдирип, ачы-дуза алыкчылары-биле аай-дедир эки харылзааны тургузар херек».