Ээн тудугларның ээлери бар бе,чок бе?

Республиканың девискээринде ээн, кагдынган тудуглар талазы-биле хемчеглерни дарый алырын Тываның Чазак Баштыңы Ш.Кара-оол Айыткалында киирген. Бо талазы-биле ажылдар тодаргай кылдынып эгелээнин солун-сеткүүлде бижип, теледамчыдылгада көргүзүп, чырыдып турар.

Республиканың девискээринде 700 ажыг октаттынган болгаш ээ чок тудуглар бары илереттинген, ооң иштинде 28-и — Кызыл хоорайда.

Кожууннар девискээрлеринде тоймаглаттынган, ээн тудуглар хөй, суурларже кирип орарга-ла, хамыктың сузун базып, хевирин үреп турары чараш эвес. Октаттынган оран-саваның тодаргай ээлери бар болза, «тамчыктыг» шөлээн орарга кайын боор, хемчег алыры негеттинип келген. Бир эвес ээлери чок болза бузуп үрээр, эки арга, ажылгыр, кежээ сайгарлыкчыларга дамчыдып бээр азы муниципалитеттиң өнчүзү кылдыр бээр. Буступ, үрелген тудуглар найысылалдың ниити хевирин баксырадыр болгаш келир юбилейлиг чылда ээ чок болгаш ажыглаттынмайн турар объектилерни узуткаары чугула.

Кызыл хоорай чагыргазында октаттынган тудугларның салым-чолун шиитпирлээр ажылчын бөлүктү тургускан. Олар планын тургускаш, ажылды чорудуп эгелей берген, ниитизи-биле хоорайның девискээринде 28 кагдынган тудуглар тодараттынган, а оларның дөртүн комиссия бузарын шиитпирлээн. Оларның аразында мооң мурнунда хоралыг химикаттар складтары болгаш бүдүрүлге баазазы турган.

Хоорайның хевирин үреп турар дараазында кудумчуларда кагдынган тудугларны кезип, чурукка тырттырдывыс: Калинин,144в (ээзи — «Строймонтаж» КХЭ), Ровенская,37 (ээзи — «Кызылдың транспорт бүдүрүлгези» Агропромтранс-2), Островская, 22-де (ээзи — «Тываагроспецмонтаж») оон-даа өске. Кагдынган тудуг бүрүзүнге хамаарыштыр тодаргай хемчегни алыры чугула, тоомчага албас болза эргезин казааш, ажылдаар күзелдиг өнчү-хөреңги ээзинге халаска дамчыдып бээр, а херекчок болза кандыг-бир аргазын көөр, бульдозер-биле буза үстүрер херек.

Найысылалда октаттынган, чедир туттунмаан, ээлери билдинмээн тудугларны буза үстүрүп, арыглап эгелээн. Юбилейге чедир кол-ла сорулга — эңгейгилеп арткан тудугларны, оларның бузундуларын узуткаар. Катап тургузуп болурун чонга бээр, а херекчок бок апарганнарын арыглаар ужурлуг.

Фитосанитарлыг хайгааралдың специалистериниң тайылбырлааны-биле алырга, ол объектиниң девискээринге уруглар болгаш эмнелге-профилактика албан черлерин, хөй-ниитиниң чемненилгезиниң болгаш садыг организацияларын тургузуп болбас, склад тудугларын чем шыгжаарынга, аъш-чем чиг эдинге ажыглавас. Ынчалза-даа ол участоктарны даңзыда кирген хоруглуг угланыышкыннардан аңгыда өскээр ажыглап болур, кайы-бир бүдүрүлгениң тудуг материалдарының складтары кылдыр чөпшээрелди берип болур.

Кызыл хоорайда 28 октаттынган тудугларның чедизин муниципалдыг өнчү кылдыр киирер деп турар. Баштай хоорай чагыргазы ол тудугларны сайгарлыкчыларга сүмелээр деп шиитпирни үндүрген. Ол болза Ровенская, Калинин, Бай-Хаак, Кызыл Партизаннар болгаш Чүльдүм кудумчуларының белдиринде бүдүрүлге тудуглары-дыр. Бир эвес сонуургалдыг улус тыпты бээр болза, тудугну республика өнчүзүнден муниципалдыг өнчүже дамчыдып бээри көрдүнген.

Хоорайда ээн, кагдынган, чедир туттунмаан тудугларның хемчээн алыры негеттинип келген, каш чыл иштинде ээн турарга чаржынчыг эвес-тир бе. Yстүнде айытканым ээн, кагдынган тудугларның хемчээн дарый алыры негеттинип келген.

Чүгле Кызыл хоорайга эвес, республика девискээринге улуг хемчээлдиг арыглаашкынны чорудар ужурлуг бис.

Кайда-даа субботниктерни эрттирип турары чаңчыл болган. Кызыл хоорайның администрациязы арыглаашкынны үргүлчү чорудуп турары көскү.

Анисья Тюлюш.
"Шын" солун