Тываның Баштыңы школа директорларының ажыл-чорудулгазынга үнелелди эде көөрүн саналдаан

Республика Баштыңы Шолбан Кара-оол школа директорларының регион чөвүлелиниң хуралында ындыг саналды киирген. Күрүнениң түңнел аттестация түңнелдери-биле 9 класс соонда өөреникчилерни үндезин чокка үндүрер таврылгаларның көвүдээнинче кичээнгейни углаарын ТР-ниң Өөредилге яамызы биле школа директорларынга чугаалаан. Ортумак өөренир уругларга улаштыр школага өөредир арганы тургузар херек деп ол айыткан.

«Өөренири багай өөреникчилерни школалардан анаа-ла чорудуп турар деп медээлер менде бар. Дээди өөредилге черлеринче дужаап кирген доозукчулар үлүүн көвүдеп, школаның көргүзүглерин шак ынчалдыр бедидип турар. Ажыы-биле чугааларга, уругларны кудумчуже үндүр идипкен. 2019 чылда 9 класс соонда, 57 кижи - 15-16 харлыг элээди ажы-төл кайда-даа өөренмейн база ажылдавайн турары билдинген. Назы четпээннер ортузунга кем-херек үүлгедиглерин ол болдуруп болур” – деп, Шолбан Кара-оол сагындырган. 

9 класс доозукчузу коллдежке өөредилгезин уламчылап, ортумак билигниң аттестады-биле кады ажылчын мергежилди чедип алыр дээш, чүгле ынчан школадан чоруп болур деп, республика баштыңы чугаалаан. Бир эвес колледжче кирип шыдавайн барза, Россияда ортумак ниити өөредилге кижи бүрүзүнге албан болганда, онгу класска өөренип чедип кээр кылдыр школа директору биле ада-иелер сагыш човаар ужурлуг. 

11 класстың азы колледжтиң доозукчузу дээди өөредилге черинче дужаап кирип алыр аргалыг боор кылдыр өөредилге системазын тургускан. Ынчангаш Шолбан Кара-оол дээди өөредилге черлери база республиканың ортумак тускай өөредилге черлери аразында дорт харылзаалыг ажылдаар даалганы ТР-ниң Өөредилге яамызынга хүлээндирген. Колледж дооскан дипломнуг аныяктарга профильдиг дээди өөредилге черлериниң ийиги азы үшкү курузундан дорт өөрени бээр арганы ындыг керээлер бээр. 

Республика Баштыңы мергежилдиг специалистерни шилип, оларны өөредип, башкы кадрлар-биле ажылдарны чорударын онзалап айыткан. 

Удуртукчу кижи болур школа директорунуң чедиишкинниг болгаш мергежилдиг ажылының бирги көргүзүү ында. Бөгүнде башкыларның 17,9 хуузу дээди категориялыг, барык чартык кезии 20 чылдан хөй ажыл стажтыг. 

Ындыг болзажок, математика, физика, химия дээн ышкаш эртемнер башкыларында бедик мергежилдиг башкылар чедишпес. 

Бо чылын күрүнениң чаңгыс аай шылгалдазын (ЕГЭ-ни) 3 муң ажыг доозукчу дужаар. Оларның хөй кезии гуманитарлыг эртемнерни шилип алган. А республикага даг үлетпүрүнүң, энергетиканың, орук комплекизиниң, авиацияның, коммунал ажыл-агыйының бүдүрүлгелеринге техниктиг угланыышкынныг специалистер чугула негеттинип турар. 

Орус дыл база төрээн тыва дыл башкылаашкынының шынарынга хамаарыштыр республика баштыңы аңгы айыткан. Дылдарны эки билири өске билиглерни, ооң иштинде ылаптыг эртемнерни өөрениринге эки идиглиг. Мында дээди категориялыг башкылар үлүү - ортумаа-биле 6-7 хуу. Республика Чазаа орус болгаш тыва дылдарны хөгжүдүп-сайзырадыр талазы-биле күрүне программаларын доктааткан-даа болза, кадрларны эде белеткээр ажыл сула чоруп турарының бадыткалы ол. Чыл санында ол сорулгаже 4 млн. рубльди тускайлап турза-даа, ол чедир шиңгээттинмейн артып турар. Чижээ, орус дылды хөгжүдер программа чорудуу-биле планнаттынган акша-хөреңгиниң чүгле 11 хуузу, а тыва дылдың – 44 хуузу шиңгээттинген. 

«Школаларывыс, ажы-төлүвүстүң өөредилгезиниң шынары, школаларда байдал дээш шупту сагыш аарыыр ужурлуг силер” – деп, Тываның Баштыңы школа директорларынга сагындырган. Школалар эде тургузуушкун чылдарында чок кылып алганы кижизидилге ажыл-чорудулгазын катап эгелээр ужурлуг деп, ол бодалын илереткен. Билиглерге өөредиринден аңгыда, уругларның мөзү-бүдүш делегейин хевирлээр ужурлуг. 

Ол сорулганы чедип алыр дээш, республика чазаа спорт залдарны тудуп, технология кабинеттерин дерип, кижизидилгениң өске-даа арга-хевирлерин школаларда хандырган. Ынчангаш школаларның үре-түңнелдиг ажылынга, ону удуртуп-башкарганынга көргүзүглер өскерлир апаар. Чижээ, элээдилерниң талазындан корум-чурум үрээшкиннериниң статистиказы Тываның школаларынга кол көргүзүг болур. Ол өөредилге ажыл-чорудулгазының бүгү кол участоктарын – башкыларның билиг-мергежилдиинден эгелээш, өөреникчи кижиниң бот-сайзыралынга школаның киржилгезинге чедир шуптузун көргүзер.