Тываның эрге-чагыргазы биле «Интергео» компания Тожу кожуунче чырыкты шөерин дугурушкан

Тыва Республиканың Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң даалгазын күүседир дээш, ТР-ниң Чазаа даг-болбаазырадылга комбинадын туткаш, чес рудазын казып тывар деп турар Голевтиң даг-руда компаниязы-биле Тожу кожууннуң социал-экономиктиг хөгжүлдезинге киржир дугайында дугуржулганы белеткеп турар. Ында кожууннуң ийи улуг суурлары – кожуун төвү Тоора-Хем биле Ырбан суурларның 3,5 муң хире чурттакчызын чырык-биле хандырары көрдүнген. XXI чүс чылда Россияның Чаңгыс аай энергосистемазында коштунмаан Тываның чедери берге ыраккы кожууннарының бирээзинге ол хамааржыр болгаш, чырык энергиязын дизельдиг генераторлардан алыр дээш чылда-ла 400 ажыг млн. бюджет акшазын кывар-чаар чүүлдерде чарып турар. 

“Голевтиң даг-руда компаниязы” КХН (“Интергео” иштики компания) кожуун девискээринде Ак-Сугнуң чес-профир чыдынын шиңгээдир дээн төлевилели тайга черде Тожуже ЕЭС-тен шугумну шөер арганы берип турар. Ол чыдында честиң курлавыры Россияда эң улуг беш черниң санынче кирип турар, ында 5,1 млн. тонна чес, 121 тонна алдын бары шинчилеттинген. 

Роснедр-биле чөпшээрежилге дугуржулгазының негелдези езугаар, компания чылда 24 млн. тонна руда болбаазырадыр күчүлүг даг-болбаазырадылга комбинадын 2023 чылга чедир туткаш, ажылдадыр ужурлуг. 2025 чылда ол бүгү күжү-биле ажылдап эгелээр. Бо хүнде даг-болбаазырадылга комбинадын электрификастаарынга техниктиг негелделерни алган, электри чырыы дамчыдар шугумга база подстанцияга херек дөзевилелди кылып эгелээн. Чырык шугумун Иркутск облазының Тулун хоорайда подстанциядан шөери планнаттынган. 

Федералдыг чазак тудугну деткип, төлевилел боттаныышкынынче 11 млрд. рубльди тускайлаарын шиитпирлээн, 2020 чылда – 3 млрд., 2021 база 2022 чылдарда – 4-4 млрд. рубльди. Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол бюджет инвестицияларын киириштирип турар болганда, «Ак-Суг» бүдүрүлге комбинадының подстанциязындан Тоора-Хем кожуун төвүнче база Ырбан суурже чырык дамчыдар шугумну тударын төлевилелче немей киирерин чедип алган.