Александр Донгак: Тываның Чазааның ажылында кол чүък көдээ суурларның талазынче угланган

Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол декабрь 12-де Тыва Республиканың Дээди Хуралынга чылдың-на бээр айыткалын кылган. Аңаа чазак кежигүннери болгаш парламент депутаттары, муниципалдыг тургузуглар удуртукчуларындан аңгыда, эрге-чагырганың федералдыг девискээр органнарының төлээлери, хөй-ниити каттыжыышкыннарының база организацияларның баштыңнары киришкен.

Айыткал таныштырган ёзулалдың киржикчилери программалыг документиге хамаарыштыр үзел-бодалын үлешкен. 

 - Чылдан чылче чазактың ажылында кол чүък көдээ черлерже угланып бар чыдарын сеткил ханыышкын-биле демдеглейн. Бистиң ыраккы Мөңгүн-Тайга кожуунга бир объектини тудуп алыр дизе, ынаар материалдар чедирип алыры дыка шүүделдиг. 2020 чылдан эгелеп бистиинге фельдшер-акушер пунктуларын, культура бажыңын, школаны, спортчу шөлдерни тударын айыткалда чиге айытты. Сөөлгү 30-40 чылдарда бистиң кожуунга ындыг тудуглар тутпааны шын. Келир чылын бистен Кош-Агачже орукту тудуп эгелээрин чугаалавайн тур мен. Шагда-ла манаанывыс оруктуң ачызында, бистиң кожуун республиканың база чурттуң муңгаш кыдыг-кызыгаары апарбас. Чоруу эки машиналар-биле Чуй оруунче үне бээр бичии чер ында бар чүве. Бир эвес чиик машиналар халдып эгелээр болза, турисчи баазаларны ажыдып, турисчи оруктарны тургузуп, аян-чорукчуларның санын көвүдедип, ачы-дузаны чедирип, туризмни хөгжүдүп болур аргалыг апаар бис. Ол бүгү бистиң чонувуска, кожуунувуска немелде орулгалар-дыр. 

Мал ажыл-агыйынче сагыш салыышкыны дээш Шолбан Валерьевичиге улуу-биле четтирдим. Мөңгүн-Тайганың экономиказының үндезини ында. Тываның Баштыңының эгелээшкини-биле республикада уксаажыдыга ажыл-агыйының эгези салдынып, бүдүрүкчү кошкарларны эккеп эгелээн. Малдың уксаазын экижитпес чүве болза, ооң шынары баксырай бээр. Бо чылын республика акша-хөреңгизи-биле Бурятиядан саткан 100 бүдүрүкчү кошкарларны, чаа ханны киирери-биле, алдывыс. Тыва уксааның хойларын катап тургузуп, ооң шынарын база продуктулуг чоруун экижидеринге канчаар-даа аажок улуг дуза-дыр. Бөдүүн малчыннарның хереглелдериниң дугайында ындыг сагыш човаашкын чаңгыс чер-чурттугларывыстың хей-аъдын көдүрүп, мал ажылын тударынче ала чайгаар хаара туда бээр-дир. Ынчангаш-ла боор, бисте “Кыштаг” база “Чемгерикчи инек малым” төлевилелге киржиксээн кижилерниң саны, санаторийже путевка алыксаан кижилер дег, кезээде эңдерик.