Хуурактарга деткимче

Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол аныяк буддистерге материалдыг дузаны көргүскен. Июнь 30-ниң дыштаныр хүнүнде Тываның буддистер каттыжыышкыны шажын өөредилгези эртип алыр дээн ээлчеглиг чалыы хуурактар бөлүүн буддийсчи «Дрепунг-Гоман» хүрээзинче үдеп аъткарган. «Дрепунг-Гоман» дээрге Тибетке 1416 чылда үндезилеттинген «Палден Дрепунг» деп хүрээ комплекизиниң чеди факультеттериниң бирээзи. Индияның девискээринге 1959 чылда ажыттынган «Дрепунг-Гоман» хүрээде амгы үеде ийи муң хире, оларның санында Россиядан, Моолдан, Непалдан, Бутандан хуурактар өөренип турар. Өске нацияларның студент-хуурактарынга көөрде, тыва хуурактар, каш чыл бурунгаар чондан чыгдынган өргүл ачызы-биле хүрээ чанында туттунган ниити чуртталга оран-савалыг. Хүрээниң улуг ламазы, буддисчи философияның доктору Отог 2009 чылда Тывага кээп чораан. Ооң аалдаашкынының түңнелинде Азияның төвүнде республикага дээди эртемниг тыва ламалар белеткээриниң талазы-биле кады ажылдажылга дугайында чөпшээрежилгелер чардынган.

Амгы үеде ында 22 тыва студентилер өөренип, чамдыктары 12 чыл хуусаалыг өөредилге эртип турар. Бо аъткарып турар 15-тен 20 чедир харлыг аныяктарга авиабилеттер садарынга, визалар кылдыртырынга чарыгдалдарның түңү 120 муң рубль болган. Хөреңгилерни төрелдер болгаш деткикчилер, Кызылда «Цеценлиңг» хүрээниң ламалары чыгган. Индияга чедип алырының чарыгдалдарының чартыын Тыва Республиканың Баштыңы Ш. Кара-оол бодунга алган. Ыдыктыг Далай-Лама тыва хуурактарга визалар бээринге дузалашкан.

Республиканың Баштыңы хуурактарның чоруурунуң бүдүүзү, июнь 29-та, суббота хүнүнде оларның-биле ужуражып, чүдүлгеге бараан боорунче чүү кыйгырганын сонуургап айтырган. Хуурактарның хөй кезиин улуг улустарының, хамыктың мурнунда, чоок төрелдериниң үлегер-чижээ хей аът киирген деп харыылаан. Билиглерже, өртемчей-делегей тургузуунуң чажыттарын билип алырынче чүткүл база улуг чылдагаанныг болганы билдинген. Лама болуксааннарның чамдыызы шажынчыларның, оларның санында Тибетке өөредилге эрткеннерниң салгалынга хамааржырын билгеш, Ш. Кара-оол бодунуң өгбе кырган-ачазы Тибетке чедип, сагыл алганын чугаалаан. Сагыш-сеткилдиң дээди үнелелдерин шиңгээдиксээри кижиниң ук салгалдың деңнелинде салдынган бооп чадавас деп, ол демдеглээн.

Шыдамык болурунче, шилип алганы оруун кагбазынче оолдарны кыйгырбышаан, Тываның Баштыңы чагыг-сөзүн берген:

— Дээди эртемниг, ханы болгаш делгем билиглиг, езулуг чырыткылыг угаанныг буддизмниң бараан болукчулары биске херек. Сарыг шажынның философиязы ханы уткалыг. Улус-чонну хөйү-биле аңаа хаара тудары ниитилел сайзыралынга дузалаар, бот-угаан болбаазырадылгазынче чүткүлдү чүректерге болгаш сеткил-сагыштарга оттурар ужурлуг. Республикада ламаларның чамдыызының бедик негелделерге дүүшпейн турары хомуданчыг. Четпес билиглер-биле белеткел, чамдыкта төлеп чок аажы-чаң, материалдыг байлакшылгага сагыш-сеткил байлакшылындан артык кичээнгей салыышкыны шажынның ат-салдарынга хора чедирип турар.

Тываның Баштыңы Камбы-лама-биле чугаа кылгаш, индий хүрээлерде өөренип турар тыва хуурактарның социал, акша-хөреңги деткимчезинге хамааржыр элээн хөй айтырыгларны көдүрген. Чижек кылдыр «Индияда тыва чаңгыс чер-чурттуглар» деп студентилерниң хөй-ниити каттыжыышкынын тургузарының айтырыын салган.

Ужуражылганың түңнелинде Тываның Баштыңы Ш. Кара-оол хуурактарга аас-кежиктиг орукту, чедиишкинниг өөредилгени болгаш чүдүлгеге болгаш чонга ак сеткилдиг бараан болурун, манап турар чуртунче болдунар шаа-биле долу билиглерлиг чангылап кээрин база катап күзээн.