Тываның Баштыңы чазак кежигүннеринге: бистиң уругларывыстың дээди өөредилге черлеринче дужаап кирип алырынга боттарыңар сонуургалдыг болур ужурлуг силер

Чаңгыс аай күрүне экзаменнери база дужаап кирериниң шылгалдалар бүдүүзүнде, оралакчы даргалар база сайыттар уругларның дээди өөредилге черлеринче кирериниң база оларның мергежил шилип алырының айтырыын боттары сонуургаарын, чазак даргазы чаңгыс эвес катап сагындырган.  

«Даарта кым-биле ажылдаары, кымга даяныры, бодунуң ажыл-херээн, республиканы кымның холунга дамчыдып бээри оон хамааржыр. Тыва бичии, чылда муң хире доозукчулар дужаап кирип турар. Оралакчызы-биле бир сайытка-ла, 100-150 кижи онаажыр. Бир эвес силер, төрээн черивистиң келир үези дээш сеткилиңерден аарып турар болзуңарза, бөгүнгү абитуриентилерден кижи бүрүзүн танывас-даа болзуңарза, эң-не салым-чаяанныгларны билип, ооң институтче дужаап кирип алырындан, диплом алгыжеге чедир, кады чоруур ужурлуг силер. Ол кижи, бирээде, өөредилгезин эки демдектер-биле доозарынга, ийиде, төрээн черинче чанып кээринге база мергежили-биле ажылдаарынга эки магадылал-дыр. Кажан сайыт кижи бодунуң адырында кадрлар белеткелиниң дугайында чугаалап тура, чүгле сан-чурагайларга, хууларга даянып чугаалаарга, шуут таарышпас мен» - деп, Шолбан Кара-оол чемелээн. 

Дээди өөредилге черлеринче уругларның дужаап кирери, кадрларны тускай белеткээри – регион хөгжүлдезиниң айтырыы деп, Тываның Баштыңы демдеглээн. Сайыттар аңаа дорт хамаарылгалыг.

«Сайыт бүрүзүнүң харыысалгазы – адырынга үре-түңнелди бээринде. Ортумак сан-чурагайлар база хуулар артынга чаштып турбайн, ооң артында кижилерниң салым-чолун көргүзер. Күш-ажыл рыногунда шимчээшкинге даянып, ажыл чок чорукту кызырып, хереглелдиг апаар мергежилдер талазы-биле айтырыгны беш чылда бурунгаар чиге көөр» - деп, Шолбан Кара-оол сорулганы салган.

Тыва Республиканың Өөредилге болгаш эртем яамызының медээзи-биле алырга, Тыва Республиканың яамылар, ведомстволар, тус чер бот-башкарылга органнарының база инвестиция компанияларының баш бурунгаар кадрлар хереглелинге 1006 кижи херек, ооң 543-ү азы 53,1 хуузу дээди эртемниг, 46,9 хуузу азы 472-зи ортумак профессионал эртемниг азы мергежилдиг ажылчыннар база албан-хаакчылар: ортумак звенонуң специалистери – 355 кижи (35,3 хуу), мергежил аайы-биле ажылчыннар болгаш албан-хаакчылар - 117 кижи (11,6 хуу). 

Тыва Республиканың Өөредилге болгаш эртем яамызы Тыва Республикадан дашкаар 71 дээди өөредилге черлеринге база «Тываның күрүне университеди» ДӨ ФКБӨА-га тускай сорулгалыг бюджет олуттарын аңгылап бээр чагыгларны киирген. 

Амгы үеде Тыва Республиканың Өөредилге болгаш эртем яамызы тускай сорулгалыг бюджет олуттарын аңгылап бээринге чөпшээрешкен 25 дээди өөредилге черлери-биле керээлерни чарып, кадрларны тускай сорулга-биле белеткеп бээринге чагыгны киирген. Керээлерни чарары уламчылап турар. 

Дээди эртем талазы-биле көөрге, республикага дараазында адырларга специалистер чугула херек. Өөредилге адырынга (белеткелдиң деңнели хамаанчокка): «Инженер херээ, технология база техниктиг эртемнер» – 256 кижи (33 хуу); «Кадык камгалалы болгаш медицина эртемнери» - 243 кижи (32 хуу); «Өөредилге болгаш педагогика эртемнери» – 106 кижи (14 хуу); «Уран чүүл болгаш культура» - 63 кижи (8 хуу); «Ниитилел дугайында эртемнер» – 54 кижи (7хуу); «Гуманитарлыг эртемнер» - 29 кижи (4 хуу) база «Көдээ ажыл-агый болгаш көдээ ажыл-агый эртемнери» –16 кижи (2 хуу).

 Күүсекчи эрге-чагырга органнарының аайы-биле, 2018 чылда Тыва Республикага ортумак звенонуң специалистерин база мергежилдиг ажылчыннар болгаш албан-хаакчыларын белеткээр программа-биле ортумак профессионал билиглиг кадрлар белектээринге, тускай сорулгалыг чагыгның хемчээли: ТР-ниң Өөредилге болгаш эртем яамызынга – 125 кижи, ТР-ниң Кадык камгалал яамызынга – 93 кижи, ТР-ниң Тудуг яамызынга – 89 кижи, ТР-ниң Культура яамызынга – 47 кижи, ТР-ниң Информатизация яамызынга – 40 кижи, ТР-ниң Одалга болгаш энергетика яамызынга – 39 кижи, ТР-ниң Экономика яамызынга - 34 кижи, ТР-ниң Орук-транспорт комплекизиниң яамызынга – 30 кижи, ТР-ниң Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызынга – 22 кижи, ТР-ниң Аныяктар яамызынга – 10 кижи, ТР-ниң Саң-хөө яамызынга – 3 кижи, ТР-ниң Күш-ажыл яамызынга – 2 кижи, ТР-ниң Бойдус яамызынга – 2 кижи, ТР-ниң Националдар херектериниң талазы-биле агентилелге.  

2018 чылда дээди өөредилгениң өөредилге программазы-биле (бакалавриат, специалитет, магистратура) тускай сорулгалыг чагыгны федералдыг бюджеттиң акша-хөреңгизи-биле республикадан дашкаар дээди өөредилгениң өөредилге организацияларга база Тыва Республиканың күрүне университединге чорудар, а мергежилдиг ажылчыннар болгаш албан-хаакчыларны ортумак профессионал өөредилге болгаш белеткел программазы-биле республика бюджединден акшаландырыышкын-биле, республиканың профессионал өөредилге организацияларынга белеткээр.