Тывада Владимир Путинни деткээн көргүзүг Сибирьде эң-не эки

РФ-тиң Президент соңгулдаларында Сибирь федералдыг округтуң регионнар аразынга Тыва эң-не бедик идепкейин көргүскен. Тывада Владимир Путинни эң-не хөй соңгукчу бадылап, Сибирьде мурнуку черже үнген.  

Тываның Соңгулда комиссиязы март 19-та РФ-тиң Президент соңгулдаларының баштайгы түңнелдерин чарлаан. Регионда 164007 кижи соңгулдаларга киржип, соңгукчуларның 93, 66 хуузу бадылап, чуртта болгаш Сибирьде эң-не бедик көргүзүглүг болган. 2012 чылдың президент соңгулдаларынга Тыва 92,63 хуу азы (147598 кижи) соңгаан турган. 

2018 чылдың март 18-те Владимир Путин дээш Тываның соңгукчуларының 91,98 хуузу азы 150795 кижи үнүн берип, бадылаан. Күрүнениң амгы баштыңчызы дээш эң-не хөй үннерни - Эрзин кожууннуң чурттакчылары (99,52 хуу), Мөңгүн-Тайга кожуун (98,43 хуу), Сүт-Хөл кожуун (97,28 хуу), Чөөн-Хемчик кожуун (97,25 хуу) берген. Тываның соңгукчулары 2012 чылдың президент соңгулдаларынга В. Путинге 90 хуу үннерин берген турган. 

Тывада соңгулдаларның ниити түңнелинден алгаш көөрге, ийиги черде Павел Грудинин - 5762 кижи (3,51 хуу), Владимир Жириновский - 2809 кижи (1,71 хуу), Ксения Собчак - 1179 кижи (1,09 хуу), Григорий Явлинский - 451 кижи (0,28 хуу), Максим Сурайкин - 439 кижи (0,27 хуу), Сергей Бабурин - 406 кижи (0,25 хуу), Борис Титов – 339 кижи (0,21 хуу) бадылаан. 

Беш муниципалдыг тургузугда чоннуң келгени 99 хуу: Мөңгүн-Тайга (99,55 хуу); Тес-Хем (99,67 хуу); Улуг-Хем (99,17 хуу); Сүт-Хөл (99,12 хуу); Эрзин (99,10 хуу). 

Тываның найысылалы Кызыл хоорайда 18 соңгулда участоктарынга 59397 кижи бадылаан, азы 90,14 хуузу.  

Тываның Соңгулда комиссиязы участок соңгулда комиссияларының протоколдарының түңнелдерин үндүрген. Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол соңгулдалар түңнелдериниң дугайында чугаалап тура, марттың 19 – «онза өөрүшкүлүг хүн» деп демдеглээн.

«Президент соңгулдаларының түңнелдеринге дыка өөрүп тур мен. Владимир Владимирович Путин дээш бир дем-биле бадылаан республика болдувус. Соңгукчуларның келгени – чуртта эң-не хөй, ол ындыг болур ужурлуг-даа. Чүге дээрге мында мерген угаанныг чон чурттап турар».

 Ынчангаш республиканың удуртукчузу бодунуң чаңгыс чер-чурттугларының «мергенинге» четтиргенин илереткен. 

«Путинни бадылап тура, бистиң чаңгыс чер-чурттуувус – Россияның Маадыры, армияның генералы Сергей Күжүгетович Шойгуну деткип турарывысты билир бис. Олар чоок эжишкилер, кады ажылдап чоруур ажылдакчылар. Шойгунуң төрээн черинден бистиң баштыңчывыс, бистиң удуртукчузувус эң-не эки түңнелдиг болуру чөптүг» - деп, ол демдеглээн. 

Ш. Кара-оол чаңгыс демниг чоруу дээш чаңгыс чер-чурттугларынга четтиргенин илереткен. «Россияның хамаарышпас чоруу база чоннуң төлептиг амыдырал-чуртталгазы дээш Путинниң курузун деткээнивис ол. Соңгулдаларда чаңгыс үзел-бодалдыгларывыс ышкаш, «ийе» деп үннү бергеш, чуртувус дээш, Тывавыс дээш бүрүн харыысалганы үлежип, аңаа дузалажырынга беленивис илереттивис» - деп, Шолбан Кара-оол «ВКонтакте» социал четкиде бодунуң арнынга бижээн. 

Бо соңгулдаларда Тыва Владимир Путинни деткээн үннерниң саны-биле Сибирьде рекордту тургускан. Владимир Путин дээш Кемерово облазында соңгукчуларның 85,42 хуузу, Красноярск крайда — 74,28 хуузу, Бурятияда — 73,72 хуузу, Иркутск областа — 73,06 хуузу, Забайкалье крайда — 72,03 хуузу, Томск областа — 71,23 хуузу, Новосибирск областа — 71,06 хуузу, Алтай Республикада — 70,62 хуузу, Хакасияда — 69,16 хуузу, Омск областа — 67,31 хуузу, Алтай крайда — 64,66 хуузу соңгаан. 

Политолог Сергей Комарицын бо соңгулдаларда Тываның түңнелдеринде кижи кайгаар чүве чок деп демдеглээн.  

«Сөөлгү 20 чылдарда Тыва федералдыг деңнелдиг шупту соңгулдаларда Сибирь Федералдыг округда Кремль кандидаттарынга эң-не бедик көргүзүглерни кезээде берип турар. Чурт талазы-биле ам ол көргүзүглер (Кремльден кандидаттарны деткиири — ред.) өскен, Тывада ындыг кончуг улуг эвес-даа болза, ниитизи-биле өзүүшкүн бар. Тывада Путинни деткиири чугула, ооң соонда – соңгу кавказчы түңнелдер. Ынчангаш Тываның түңнелдеринде кайгамчык чүве чок» - деп, REGNUM ИА демдеглээн.  

2004 чылдың президент соңгулдаларында Тыва 72,78 хуу соңгаан болза, 2008 чылда 80,57 хуу, 2012 чылда — 92,63 хууну көргүскенин REGNUM ИА дыңнаткан. 

2004 чылдың соңгулдаларында Владимир Путин дээш Тываның соңгукчулары 87,53 хуу үннү берген. 2008 чылда Дмитрий Медведев дээш 89,32% хуу бадылаан турган.