Тываның бодунуң орулгаларында улуг компанияларның үлүү 9 хуу четкен

ТР-ниң Экономика яамызы кол инвесторларның эрткен чылда ажыл-чорудулгазының түңнелдерин Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолга илеткээн. Яамының дыңнадыы-биле алырга, сөөлгү үш чылда беш улуг компания: «Лунсин», «ТарданГолд», «Межегейхөмүр», «Тываның даг-руда компаниязы» база «Тываның энергетиктиг үлетпүр корпорациязы» республика бюджединче 1 млрд. 677,2 млн. рубьди шилчиткен. 

Ындыг болзажок, ол компанияларның чүгле үжү инвестиция чадазындан ажыглалче шилчип, бюджет хевирлээр шыңгыы курлавырны чаа-ла тургузуп эгелээн. Тываның бодунуң орулгаларында оларның үлүү ооң мурнунда чүгле 3-4 хуу ажып турган болза, ам бо үеде орулгаларның 10 хуузун тургузуп турар. Кызыл-Таштыгның полиметаллдар чыдынын болбаазыраткан «Лунсин» кыдат компания база шведтерниң киржилгези-биле алдын казып турар «ТарданГолд» бүдүрүлге элээн хөй үлүг-хууну киириштиргенин ТР-ниң Экономика яамызы дыңнаткан. 

Девискээрлерде компанияларның баштайгы чылдарда ажыл-чорудулгазы-биле деңнээрге, Тываның үлетпүр хөгжүлдези элээн шапкынчаан. Беш инвестиция төлевилелдерин боттандырганының түңнелинде 2017 чылда үлетпүр бүдүрүлгези 33 катап көвүдеп, 27 млрд. 380 млн. рубль четкен (2000 чылда – 830 млн. рубль). Чижээ, чаа чыдыннарны ажыглалче кииргени-биле хөмүр-дашты казып-тывары үш катап өскен – 523 муңдан 1,5 млн. тонна. Экономиканың өске адырларын хөгжүдеринге компанияларның тутканы күчү-күштери улуг идигни берген. Ол чылдарда электри энергиязының бүдүрүлгези чылда 50 млн. кВт/шактан 101 млн. чедир улгаткан.  

Тываның Чазаа компанияларның удуртулгазы-биле дугурушканы езугаар социал айтырыгларны ол төлевилелдер боттанылгазы-биле шиитпирлээн. Компанияларның бүдүрүлгелеринде республиканың 1065 чурттакчызы ажылдап турар, ол дээрге шупту ажылдакчыларның 55 хуузу. «Лунсин» компания орук тудуунче, «Бенконс» азербайджан компания - уруглар садтарының база школалар тудуунче он-он млн. рубльди киириштирген.