Сайгарлыкчыларга эки аргалар

Боттарының бүдүрген продукциязын халас чарлап нептередир арганы Тываның эң эки сайгарлыкчыларынга тывыскан.

Республиканың «Чаңгыс суур — чаңгыс бүдүрүлге» деп делгелгезин хаарының езулалынга «Студия 25 кадр» реклама агентилелиниң сертификаттарын бүдүрген кылыглары губернатор төлевилелиниң негелдезинге дүгжүп турар деп регион удуртукчузунуң үнелээни эң эки киржикчилерге республика Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң даалгазын езугаар тывыскан.

Ол төлевилелди реклама агентилелиниң чиңгине директору Олег Гурочкин сонуургай берген болгаш, ооң эң эки киржикчилерин деткиири-биле ындыг саналды регионнуң удуртукчузунга киирген. Сертификат алганнарны чогумчалыг реклама-биле деткииринге агентилел деткиир болган. «Студия 25 кадр» ийи регионда — Тывада болгаш Хакасияда тарап турар.

Киржикчилерге 5 сертификатты тускайлаан, оларның дөртүн тывыскан, бирээзиниң ээзи чоокку үеде тыпты бээр. Кызыл хоорайда хуу сайгарлыкчы Ужар Монгуш дыттан карттаан сааттың рекламазын көргүскен ролик тургузар сертификатты алган. Дыттың саады Сибирьниң чурттакчыларынга үе-дүптен бээр сураглыг болгай. Ында ажыктыг бүдүмелдер барын эртемденнер тодараткан. Тывада үнүп турар дыттарның саады эң арыг болгаш эки шынарлыг. Ооң чылдагааны — тайга-таскыл черден үнген дыттың үлетпүр черлеринден озалааш болуп турары. Ол ышкаш өскерлиичел бойдус дыттың чугун дадыктырып, эм шынарын немеп турар. Ооң түңнелинде тус черниң рыногунга негеттинип турар бараан тывылган.

Дыт саады организмге эки салдар чедирер шынарларлыг. Ол аас иштин хоралыг бактериялардан камгалаар, дыка хөй аарыгларны эмнээринге база дузалыг, диш эъдин быжыглап, диштиң даштыкы чайырын камгалап турар. Ол ышкаш аас иштинге тывылган оюлганнарны дүрген эмнээр, организмни газтардан, бензин бузундан, таакпы ыжындан камгалаар. Кижиниң таакпыга сундулуг чоруун чавырылдырар, никотинге алыскан болза, оон чарлырынга дуза чедирер, чөдүлдү оожургадыр. Өске-даа ажыктыг чүүлдер ында бар. Республиканың Баштыңы ол сааттың чүгле шынарларлыын эвес, бараанны делгеп салганын база эки деп үнелээн.

Чөөн-Хемчик кожууннуң Шеми суурда улуг мага-боттуг тоолай өстүрүп турар тараачын-фермер ажыл-агыйының удуртукчузу Людмила Күнзегеш эгелеп чоруур фермерлерниң мөөрейинге киржир деп сертификаттарның бирээзин алган. Орус дыл башкылап чораан кижи эрткен чылын бо ажылды бодап алган. Тиилекчилерниң санынга кирип, ажыл-агый тудар грантыны ойнап алгаш, Людмила Дамдыновна дериг-херекселдерни, тудуг материалдарын, тус чер уксаазының хоюн садып алган. Оон аңгыда тоолай азыраар деп сорулганы салган. Казаньдан болгаш Новосибирскиден «Ак великан» дээр улуг мага-боттуг 24 тоолайны садып алган. Ол өзүген болгаш бирээзи-ле 7 кг чедир деңзилиг амытан. Тудар байдалы таарымчалыг болза, кыс тоолай ай санында-ла он ажыг оолдарны төрүүр чүве-дир. Людмила Күнзегештиң бир «рекорду» 19 тоолай оглу болган.

Эрткен чылын күстен бээр ол малды азырап эгелээш, ажыл-ишчи удуртукчу чыл төнчүзүнде-ле дириг тоолайларны рынокка садып эгелей берген. Эки шынарлыг эъттен аңгыда, ол ак өңнүг тергиин тоолай кежин база берип турар. Людмила Күнзегештиң чугаалап турары-биле алырга, ону тударга ажыктыг, ынчалза-даа чиик эвес, үргүлчү кичээнгей, билиглер болгаш шыдамык чорукту негээр ажыл-иш. Сертификатты тыпсырга, Людмила Дамдыновна ооң эгелээшкинин ынчаар бедии-биле үнелээнинге өөрүшкүзүн илереткен.

Делгелгеге сүттен кылган аъш-чемни калбаа-биле киирген «Тыва-сүт» КУБ (Кызыл хоорай) база сертификаттың ээзи болган. Ол заводтуң кол кылыы — ажыткан сүттен кылган «Хойтпак» деп суксун. Тыва малчыннарның шаг-төөгүден бээр бүдүрүп келгени продукциязынга патентини бо чылдың март 10-да алыр дээш коллектив кол технолог Эмма Меңниг-оолдуң удуртулгазы-биле барык 20 чыл дургузунда ажылдап келген. Ол ажылды күүседип тура, хөй санныг физика-химия болгаш микробиологтуг анализтерни кылып, технологтуг параметрлерни шенелде аргазы-биле тодарадып турган. Ооң түңнелинде «В» бөлүктүң витамини болгаш кальций бар тергиин эки суксун алдынган, ону ишкен кижи Тываның чывар-сооктуг кыжын безин эки эртер.

Хойтпакты амзап көргеш, республиканың Баштыңы Шолбан Кара-оол ооң шынарын тергиин деп үнелээн. «Бүдүрүлгениң ажылын кончуг эки дээр апаар. Амгы үениң технологиязын ажыглап турза-даа, чоннуң бурунгу аргаларын хевээр арттырып, улуска ажыктыг болгаш чугула үүле-херекти бүдүрүп турар-дыр силер. Чедиишкиннерни күзедим!» — деп, ол чугаалаан.

Тес-Хем кожууннуң Берт-Даг суурда чаа эгелеп чоруур сайгарлыкчы Вячеслав Дондай делгелгеге киришкеш, сертификатты алган. Ажыл чок чораан ол кижи тус чер чагыргазының дузазы-биле «Күш-ажыл рыногунда дүшкүүрлүг чорукту чавырылдырары» программаның киржикчизи апарган. Бодунуң херээн ажыдары-биле Чонну ажылга хаара тудар төптен акшаны алгаш, ол чаңгыс суур чурттуг ийи ажыл чок кижини хаара туткаш, тууйбу бүдүрүлгезин эгелээн. Баштайгы киирген акшазы чүгле эргежок чугула дериг-херексел садып алырынга чедишкен, ынчангаш бүгү ажылды хол-биле кылып турар.

Делгелгеге Вячеслав Дондай-биле ужурашкаш, Шолбан Кара-оол ооң бүдүрген чүүлү-биле танышкан, ажыл-херектиң кандыг чоруп турарын сонуургап айтырган болгаш деткиирин аазаан. «Тууйбу дээрге бөдүүн кылыг-дыр, ынчалза-даа ооң ажыы республикага аажок улуг. Ол ажылды эгелээниңер дээш силерге байыр чедирер апаар».