Тываның найысылалынга «Муниципалдыг тургузуглар чөвүлели» ассоциацияның (АСМО) ээлчеглиг хуралы болган

 Тываның найысылалынга «Муниципалдыг тургузуглар чөвүлели» Ассоциацияның ээлчеглиг хуралы болуп эрткен.  

 2016 чылда социал-экономиктиг хөгжүлдениң түңнелдерин ол хуралга үндүрген болгаш ниити түңнелге кожуун бүрүзүнүң киирген салыышкынынга доктааган. Ассоциацияның ажылынга республика Баштыңы Шолбан Кара-оол киришкеш, эргелеп-башкарылганың муниципалдыг адырының ажылында чедиишкиннерни болгаш четпестерни сайгарган.

 «Үлетпүр бүдүрүлгезиниң өзүлдезиниң талазы-биле 2016 чылда республика багай эвес көргүзүглерлиг болган — деп, Шолбан Кара-оол демдеглээн. — Ол дээрге колдуунда улуг-улуг инвестиция төлевилелдериниң, казып тывыышкын адырынга регион эрге-чагыргаларының деткимчезиниң ачызы болган». «Кризистиң болгаш кызыы бюд­жеттиң негелделеринге коллегалар оожум чаңчыгып турар. Оларның чамдыктары Чазактан ам-даа дотация манаарынга өйлешкен» – деп, Чазак Даргазы уламчылаан.  

 Ниитилелге турум чорук олардан аажок хамааржыр муниципалдыг эрге-чагыргаларның кол сорулгазы — боттарының девискээрлеринде чурттакчыларга ажылдаар байдалдарны тургузары, идепкейлиг ажыл-херектерни деткиири, бизнеске шаптыктап турар чүүлдерден адырлыры. Бо сорулгаларны тус чер бот-башкарылга органнары бергедээшкин чок боттандырып болур, акша-хөреңги-даа негевес ажылдар-дыр.

 Республиканың Чазаа бо угланыышкын талазы-биле улуг ажылды кылып турар. Чижээ, тудуг кылырынга, электри четкилерин кожарынга, чер участоктарын бүрүткедиринге негеттинип турган дыка хөй бюрократчы чүүлдерни чайлаткан. 

 «Муниципалитеттер аразының аргыжылгазын силерден, эргим коллегалар, сонуургаан кижи бар бе? — деп, Шолбан Кара-оол айтырган. — Чок ышкажыл. Бо ажылды чурумчудар дизе кандыг-даа инвестиция негеттинмес болгай. Чүгле чижилгелиг байдалды тургузар херек, ынчан шынар-даа экижиир, аргыштырылга-даа чедингир апаар. Улаштыр кижилерниң ажыл-агый дилээринге, орулгазын көвүдедиринге байдалдар тургустунар».  

 Муниципалдыг эрге-чагыргаларның тоомча чок чоруу албан-хүлээлгени соора ажыглаар чоруктарга чедирип турар. Ындыг барымдааларның барын, ону билирин Шолбан Кара-оол дыңнаткан. Чижээ, бир кожуунда дарга кижи «Аныяк өг-бүлеге кыштаг» деп губернатор төлевилелиниң киржикчизи кылдыр бодунуң бай-шыдалдыг төрелин киирипкен, а ол төлевилелди чединмес кижилерге көрген болгай. Бо таварылганы хынап турар. «Ооң түңнели кандыг-даа болур болза, эки ажыл-херекти төрел тырттып кылыр чорукту соксаттырар мен. Чединмес байдалдан уштунарының аргазын дилеп чоруур чүс-чүс кижилерге идегел берип турар төлевилел-дир» – деп, Чазак Даргазы сагындырган. 

 Муниципалдыг тургузуглар ассоциациязы тус чер бот-­башкарылгазын хевирлеп тургузарының чорудулгазынга улуг салдар чедирер коллегиалдыг орган болганда муниципалдыг эрге-чагырганы быжыглаарының, ооң харыысалгазын бедидериниң, ажык-чарлыг болдурарының, бедик мергежилдиг болгаш чон мурнунга ат-алдарлыын чедип алырының талазы-биле идепкейлиг ажылдап эгелээр ужурлуг дээрзин Шолбан Кара-оол айыткан. Ону ынчаар боттандырарының аргалары ажылдап кылдынган. Кожууннар болгаш сумулар чагыргаларының ажыл-чорудулгазынга эргелеп-башкарылганың аргаларын республиканың Чазаа шиңгээдип алган. 

 Тус чер бот-башкарылга органнарының хүн бүрүде ажылын ажык-чарлыг чорук-биле холбаштыр организастаарга чурттакчылар дарга кижи бүрүзүнүң ажыл-чорудулгазын көскүзү-биле үнелээр апаар деп Тываның Баштыңы санап турар. «Ажылды ынчаар тургузуп алырга чогумчалыг түңнелдер көстүп келир, ынчан бодунуң ажылының түңнелин эки болган деп, шынныы-биле түңнээр арга тургустунар» – деп, Шолбан Кара-оол сүмелээн.  

 Ужуражылганың түңнелинде эң эки удуртукчуларны шаңнаан. «Аныяк өг-бүлеге кыштаг» губернатор төлевилелиниң 2016 чылдагы күүселдезинге эң эки көргүзүглерлиг болганы дээш Өвүр кожууннуң Сарыг-Хөл суурда Шончалай Базыр-оол биле Тес-Хем кожуун чагыргазының даргазы Толбан Самдан оларга Тываның Баштыңының өөрүп четтириишкинин чарлаан.