Тываның Баштыңы 2016 чылда Чазактың ажылының түңнелдерин Кызылдың чурттакчыларынга таныштырган

 2016 чылда Тыва Республиканың Чазааның ажыл-чорудулгазының отчедун чонга таныштырары адакталган. Чазак Даргазы Шолбан Кара-оол баштаан ажылчын бөлүк Кызылда Улусчу чогаадылга бажыңынга чон-биле дүүн ужурашкан. 

 Күрүне болгаш хөй-ниити ажылының билдингир ажылдакчылары, Георгий Абросимов, Григорий Ширшин, Екатерина Танова дээн ышкаш хоочуннар, Тываның хөй-ниити организацияларының төлээлери база келген. 

"Отчет-2016. Чаа оруктар болгаш перспективалар" деп видеофильмде аңгы-аңгы адырлар талазы-биле кыска түңнелдерни көргүскен. Ужуражылганы башкарып эрттирген Кызыл хоорайның баштыңы Дина Оюн республика Чазаа хөй ажылдарны кылганын демдеглээн. "Чазактың ажылынга чаңгыс демдекти салыры болдунмас, чедир кылбаан чүүлдер база бар, бодунуң даалгазын кылып шыдаваанындан торгааткан кижилер-даа бар, ындыг болзажок – шупту кызып ажылдааннар. Төрээн республикавыстың чаартылгазы болгаш хөгжүлдезинче угланган кады ажылдажылганы демнежип чедип алыр дээш, чон-биле ужуражылгаларны эрттирип турар ужуру ол. Эрге-чагырга чондан тургустунар болганда, 2016 чылда эрге-чагырганың ажылының көскүзүнге болгаш ажык-чарлыынга контрольду уламчылаан. Чижээ, кандыг-даа деңнелдиң удуртукчузу хамаатыларны хүлээп алыр хүннүг болгаш шактыг болур. 

 Чазак отчеду дээрге – бөдүүн чоннуң күш-ажылының үре-түңнели-дир. 2016 чылда чедиишкиннер – бистиң силер-биле чедип алган бурунгаар базымнарывыс-тыр» - деп, Шолбан Кара-оол чугаалаан.  

 Тываның Баштыңы 2016 чылда тудугну болгаш өске-даа объектилерни тударынга салдарлыг болган шиитпирлерин элээн делгереңгей чугаалаан. Шолбан Кара-оол эрге-чагырганың шупту деңнелдеринге инвестицияларны камгалаар болгаш хаара тудар талазы-биле амыр эвес ажылдарны айыткан. Яамылар болгаш ведомстволар удуртукчуларынга ооң бергени даалгаларын дээштиг шиитпирлээрин чедип алыр дээш, адырже акша-хөреңгини хаара тутканының неделя рейтингизин киирген.  

 Республика Баштыңының илеткелиниң соонда «айтырыг-харыыларже» кирген. Аныяк башкылар чөвүлелиниң төлээзи Айдын Куулар бир дугаарында сөстү алган. Республиканың хоорай, суурларын чаагайжыдар талазы-биле планны сонуургап, Тывада уруглар садтарының тудуун эрткен чылдарда дег уламчылаар бе деп айтырган.  

 "Айтырыг дээш четтирдим. «Ийе» деп улуг идегел-биле чугаалаар мен. Март эгезинде Дмитрий Анатольевич Медведев-биле ужуражыр мурнунда, ынаар акшаны мөөңнеп шыдаарывысты билбейн турган мен. Бистиң регионда чаштарның өзүп-көвүдээриниң хөй болганы-биле, 2016 чылда уруглар садтарынче оочурну чок кылыр дээн Президентиниң Чарлыын күүседип шыдавайн барган бис. Ындыг регионар саны – беш. Байдал берге, школа назыны четпээн уругларга өөредилгени организастаарының аңгы хевирлерин дилээр херек апарган. Оон, Россияның Чазааның даргазы-биле ужурашканым соонда, даалгалар келген. Тывага уруглар садтарын тударынга элээн акшаны тускайлаан деп, ынчангаш ол ажылды ам-даа уламчылаар бис. Албан» - деп, Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол харыылаан. 

 Кызыл хоорайның чурттакчызы Ольга Чылбак-оол республика баштыңынга, Кызыл хоорайның удуртулгазынга аныяк өг-бүлелерге дузазы дээш өөрүп четтиргенин илереткен. Эрткен чылын Ольганың өг-бүлези деткимче акша алгаш, черде бажың садып алганнар. Ынчангаш чурттап турар чериниң чоок кавызының инфраструктура хөгжүлдезин, чижээ кудумчуларны кажан асфальтылаарын сонуургаан. Оон аңгыда хөй квартиралыг бажыңнарның эң адаккы каъдын магазин азы кофейня кылдыр эвес, а чамдык бизнес-төлевилелдерин боттандырарынга бээрин сүмелээн. 

 Чижээ, хеп даараар азы каасталгалар кылыр биче цехтерни аңаа ажыдып болурун ол чугаалаан. Тываның Чазааның отчедун чонга таныштырганының түңнелинде, Ольганың саналы деткимчени ап, чагыглар даңзызынче кирген. Регионнуң удуртукчузу чагыглар болгаш санал-оналдарны албан өөренип көөрүн, болдунар болза эрге-чагырганың аңгы-аңгы органнары-биле кады оларны боттандырарын тайылбырлаан.  

 Хоорайны чаагайжыдып, ооң хүрээлелин таарымчалыг болдурарынга хамаарышкан айтырыглар база бар. Бүзээлеттирген Ленинградтың чурттакчызы, хоочун Борис Подгорный хөй квартиралыг каът бажыңнар чанында гаражтар чогун айыткан. Тываның Баштыңы капиталдыг тудугнуң кандыг-даа объектизин тударда найысылалдың ниити архитектурлуг аян-шинчизинге дүүштүрерин, а гаражтарны бажың чанынга парковка хевирлиг тударын Кызыл хоорайның удуртулгазынга сагындырган.   

 12 дугаар школаның директору Лариса Куулар Тываның Чазааның ажылынга эки демдекти салып, ажылынга оон-даа чедиишкиннерни күзээн. Хандый Ооржак өскүс уругларга бажыңнар тудуун айтырган. Программа күүселдези езугаар 2014 чылда эң-не хөй – 400 бажың ажыглалга киргенин Тываның Баштыңы тайылбырлаан. Чазактың туружу билдингир – программаны ам-даа уламчылаар. Программаның 2015 чылда бажыңнар тудуун доозарынга көрдүнген акшазын эгидип алыр дээш ажылдар чоруп турарын Өг-бүле болгаш уруглар херектериниң талазы-биле агентилелдиң директору Саида Сенгии тайылбырлаан. Тудуг компаниязынга хамаарыштыр кеземче херээн истээр дээш, акша-хөреңгини федералдыг бюджетче дедир эгиткен турган.  

 Идепкейжи хоочун Валентина Ооржак чоокку Каа-Хемде Энергетиктер микрорайонунга коллекторну тударынга дузалажырын дилээн. Кызыл хоорайның 4 дугаар школа чоогунга кажан светофор тургузарын ужуражылганың бир киржикчизи, аныяк ава сонуургаан. Кызылдың мэри Владислав Ховалыг бо чылын ону тургузары планттынган деп дыңнаткан.

 "Кады демнежип тургаш, байдалды экижидип шыдаарывыска бүзүрээр мен. Тоомча чок чорук – бистиң дайзынывыс ол. Бөгүн Улусчу чогаадылга бажыңынга Кызылдың чурттакчылары-биле ужуражып, эрткен чылда Чазактың кылган ажылын сайгардывыс. Инвестициялар дээш чидиг демиселди, канчаар ажылдап турарывысты илеткедим. Аңгы-аңгы айтырыгларга – уруглар садтарының тудуундан эгелээш, хөй квартиралыг бажыңнарның адаанда черлерни ажыглаарынга чедир харыыларны бердим. Чагыгларны сайгарып, шиитпирлээр аргазын тывар. Тываның Дээди Хуралынче баар мурнунда, эрге-чагырганың ажылын чон-биле ужуражып, чугаалажыры чугула деп санаар мен» - деп, республика Баштыңы ужуражылга соонда бодунуң блогунда бижээн.  

 Бо неделя төнчүзүнде, Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Дээди Хуралдың депутаттарынга 2016 чылда Чазактың ажыл-чорудулгазының дугайында отчетту бээр.