Тываның Баштыңы эргижирээн оран-савада өөренип турар Ийи-Тал суурнуң ажы-төлүнге чаа школаны тударын айыткан

 Ийи-Тал ортумак школазының шупту класстары бичежек бажыңнарда сыңмарлажып турар. Бешки классчылар өөренип турар, школаның кол оран-савазын 1941 чылда туткан. А 1938 чылда Арыскан суурга туткан турган эге школаның оран-савазын 1969 чылда Ийи-Тал суурже көжүрүп эккелген. Ам ол школада эге классчылар өөренип турар. Интернат бажыңын Хайыракан суурдан 1983 чылда мында көжүрүп каан. Бо хүнде ында 22 кижизидикчи чурттап турары ол.  

 Белеткел бөлүүнүң уруглары-биле школада шупту 136 өөреникчиге 25 башкы билиглерни берип, өөредип турар.  

 «Санитарлыг нормаларга дүүшпес дээш бо-ла торгаалдарга онаажы бээр бис. Ам канчаар, төлеп кааш, улаштыр ажылдаар апаар. Бо школада 44 чыл ажылдап тур мен, ооң 27-зинде директорлап. Көңгүс аныямда маңаа башкылап келгенимде-ле, эрги школа деп турган чүве. Оон бээр чеже чылдар эрткен-дир, ол-ла хевээр кандыг-даа өскерилге чок. Бо айтырыг ам черле шиитпирлетине бээринге идегээр мен. Чаа школаны көрүксеп-даа тур мен» - деп, Надежда Донгак чугаалаан.  

 Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол школаның шупту оран-саваларынче киргеш, өөредилге болгаш эртем яамызындан интернатта оолдарның дөжектерин база ак-чоорганнарын, чоорганнарының хаптарын солуурун, шалага шывыгдан чадарын негээн. Кижилер күжүнде-ле туттунуп турар кочегарканы база көрген.

 «1930 чылдарда туттунган Ийи-Тал школазы шагда-ла эргижирээн. Девиирлери төктүр чыгыы. Башкылар болгаш өөреникчилер - эр-хейлер, бергелерге торулбайн, өрээлдерни арыг-силиг тудуп, шыдаар шаа-биле таарымчалыг байдалды тудуп турарлар-дыр. Оон ыңай ынчаар туруп болбас. Бо чылын маңаа чаа школа тудуун эгелээри-биле, чазын суг үеринге алыспас черден участокту аңгыладывыс» - деп, Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Ийи-Талга чораанын бижээн. 

 Чартык чүс чылдан хөй үе иштинде турган эрги школага электри удазыны өрттенген соонда, чаа школаны ооң орнунда туткан. Суурнуң чурттакчызының саны чүгле 500 ажыг кижи-даа болза, республика баштыңы школаны аңаа тударын чедип алган. Бичии суурларны камгалап артырарынга чугула херек бир объект – школа деп, ол санап турар. Ооң кадында М-54 федералдыг оруктуң угланыышкыны өскерлири-биле, оруктан 8 километр хире хажыызында чыдар суурнуң хөгжүлдезинде чаа аргалар тургустунар ужурлуг.  

 «Спорт залдыг, делгем, чаа школаның чылыы аажок-тур. Найысылал школаларында-биле дөмей. Ам чүгле эп-найыралдыг ажылдап, чурттаары арткан! Иштии-хемчилер олут чок, ажылчын чон, кат-тоорук чыггаш, аңнааш боттары акшаны ажылдап алырлар, ынчангаш деткээнивис ужуру-даа ол» - деп, респубика Баштыңы Иштии-Хемге ужуражылгазының дугайында бодалын үлешкен. 

 Чаа школаның бир клазынга регионнуң удуртукчузу башкылар-биле ужурашкаш, амгы үеде өөредилге чорудуунуң, башкыларның ажылының шынарынга хамаарыштыр ажык чугааны кылган. 

 Көдээ школаның башкылары спорт залдыг болгаш чемненир черлиг чаа, чылыг, чырык школаны тудуп бергени дээш өөрүп четтиргенин илереткеннер. 

 Спорт залында уруглар, оолдар хүннүң-не ойнап турар, оларның дыка хөйү Улуг-Хем кожууннуң чыынды командазының кежигүннери.