Шолбан Кара-оол Тываның омбудсмени Ольга Россова-биле кижиниң болгаш чаштарның эргелерин камгалаар адырда айтырыгларны сайгарып чугаалашкан

 Бөгүн республиканың Баштыңы Тывада кижиниң эргелерин камгалаар адырда бүрүн эргелиг төлээ-биле ужурашкаш, ооң ажыл-чорудулгазында аңгы угланыышкын – чаштарның эргелерин камгалаарының дугайында чугаалашкан.  

 Эрткен чылдың төнчүзүнде, республиканың Дээди Хуралының (парламентиниң) сессия хуралынга ооң кандидатуразын бадылап, ол дужаалга томуйлааны дээш Ольга Россовага Шолбан Кара-оол байырны чедирген. Бот-тускайлаң туруштуг ол күрүне институду анаа-ла хайгаарал органы болбайн, а кижиниң, ылаңгыя чаштарның эргелерин камгалаар адырда идепкейлиг, байдалдарны эки билир тургузуг апаарынга идегелин илереткен:

  «Күрүне статистиказының медээзи-биле алырга, бистиң республикада 315,6 муң кижи чурттап турар, оларның 116 муңу бичии уруглар, азы чурттакчы чоннуң 37 хуузу. 3-ден 7 хар аразында назы оларны хайгааралга алыр эң-не кичээнгей херек үе ол деп бодаар мен, ындыг уругларның саны 39 муң хире болза, 8-ден 13 харлыг 36 муң хире кижи бар. Оон аңгыда, республикада 95 муң өг-бүлениң 35 муңу – хөй ажы-төлдүг. Өске сөстер-биле чугаалаарга – бистиң республикавыс аныяк-чалыы. Бөгүнде уругларны камгалаар талазы-биле аңгы-аңгы структуралар тургустунган болгаш ажылдап турар, ол угланыышкында ажылды экижидер болза эки. Ынчангаш бодуңарның ажыл-чорудулгаңарның чугулазын болгаш харыысалгалыын медереп, республиканың чурттакчызы, уругларның иези ышкаш сагыш човап чорууруңарны күзедим. Бо адырга, бо ажылдарга бодуңар идепкейлиг киржип турган болгаш, билир силер». 

 Чаа чыл байырлалдарында омбудсменниң доктаамал кады ажылы дээш Шолбан Кара-оол четтиргенин илереткен. Тываның Баштыңы Шагаан-Арыгга читкен уруг тыптып келгени эки-дир деп демдеглээн, ындыг болзажок бо таварылганы сайгарып, ада-иениң талазындан харыысалга чок чорукту база чогуур организациялар болгаш структураларның ажылын кичээнгейге алырын Ольга Россовага сүмелээн. Өске болуушкун – Бай-Тайгада улуг класс өөреникчилериниң аразынга болган чөрүлдээниң түңнелинде бир кижиниң эмчиже киргенинге үнелелди бээрин дааскан.

 Регионнуң удуртукчузу Ольга Россовага уругларның социал магадылалының, келир үеде камгалалының айтырыгларынче онза кичээнгейни салырын чугаа аразында сүмелээн. Омбудсменниң муниципалдыг тургузугларга чедер дээнин деткип, уруг азырап алган өг-бүлелерни деткиир талазы-биле бүрүн эргелерлиг социал албан черлерин кезип, социал кошкак өг-бүлелерни хайгааралга алырын, республиканың эдип-чазаар албан черлеринге чедерин сүмелээн. 

 Уруглар азырап алган өг-бүлелерни доктаамал хайгааралга ап, ада-иезиниң хайгааралы чок арткан уругларга социал дузаның, моральдыг болгаш сагыш-сеткил деткимчезин көргүзери-биле ындыг өг-бүлелерниң санын көвүдедирин Шолбан Кара-оол чагаан. Өөредилге албан черлеринде уругларның эргелерин камгалап турар амгы штабтарның составын чаартып, чер-черлерде байдалды доктаамал контрольдап, дүрген хөделип, чогуур хемчеглерни үезинде алыры-биле кожууннарда хөй-ниитичи дузалакчыларның санын көвүдедирин саналдаан.

  Кижиниң болгаш уругларның эргелериниң талазы-биле бүрүн эргелиг төлээден республикада байдалга хамаарыштыр доктаамал сайгарылганы база шын байдалды, дээштиг сүмелерни болгаш хемчеглерни манап турарын регионнуң баштыңы онзалап айыткан. Кижиниң эргелерин камгалаар адырда байдалды сайгарып көргеш, эрге-чагырганың күрүне органнарынга, тус чер бот-башкарылга органнарынга, корум-чурум камгалаар болгаш суд органнарынга өскертилгелерни саналдаарын регионнуң удуртукчузу сүмелээн.

  «Чамдыкта кижи боду бодунуң айтырыы-биле, күрүне системазы-биле артып каар. Кижиниң эргелериниң бүрүн эргелиг төлээзи ажыл-чорудулгаңар-биле бар-ла дузаны көргүзер ужурлуг силер. Силерниң эрге-хоойлу талазы-биле арга-дуржулгаңар, юридиктиг ханы билииңер ол айтырыгларны шиитпирлээринге дөгүм болурунга бүзүрээр мен».  

 Ольга Россова бүзүрели дээш четтиргенин Тываның Баштыңынга илереткеш, планнаан ажылдарын таныштырган. Республикада кижиниң болгаш чаштарның эргелерин камгалаар адырларда байдалды шинчилээш, кады ажылдаары-биле аңгы-аңгы күрүне богаш хөй-ниити структураларының ажыл-чорудулгазынга сүмелерни ажылдап кылырын чугаалаан. 

 Республика Баштыңының саналдааны-биле, омбудсмен бодунуң ажыл-чорудулгазының дугайында чыл санында күрүне илеткелин республиканың Чазаанга болгаш парламентизинге бээр ужурлуг. Кижиниң эргелерин камгалаар төлээ Тываның Баштыңы-биле квартал санында ужурашкаш, бодунуң ажылының түңнелдерин илеткеп, республиканың удуртулгазы-биле доктаамал харылзаага турар.

 Ольга Россова Шолбан Кара-оолга Тээли суурга чораан ажыл-албанын база илеткээн.