Тываның Баштыңы улуг харлыг кожууннарда черлик дириг амытаннарны аңнаарын хораан

 Тываның ийи кожуунунда, Бай-Тайга биле Барыын-Хемчикте, 2017 чылдың часка чедир черлик дириг амытаннарны аңнаарын хораан. Республиканың Баштыңы ооң дугайында доктаалга декабрь 12-де атты салган. Ол хоруг дириг амытаннарның калбаа-биле кырлырынга чедирип болур агаар-бойдустуң нарын байдалы-биле тайылбырлаттынар.

 Республиканың Баштыңы Шолбан Кара-оол республиканың аңчыларын кыйгырган:

 «Хүндүлүг чаңгыс чер-чурттуглар, 2017 чылдың апрель 1-ге чедир Бай-Тайга биле Барыын-Хемчик кожууннарда черлик дириг амытаннарны аңнаарын хорудувус. Ол ийи кожуунда улуг хар чагганын билир силер. Анаада 15-20 сантиметр хар чыдар черлерде, декабрь эгезинде харның кылыны бир мерт ашкан, а чамдык черлерде ийи метр хире. Ындыг улуг харга черлик дириг амытаннарның, ылаңгыя адыр дуюглуг – буур-буланнар, сыын-мыйгактар, элик-хүлбүс, черлик хаваннарның аай-дедир чорууру, чем тып алыры бергедеп, араатан аңнардан камгаланыр аргазы чок, кем чок апаар. Харга чоруур болгаш күштүг транспорт-биле чепсегленген аңчыларга ол дириг амытаннар мындыг байдалда чиик олча. Ол черлерде черлик дириг амытаннарның өзүп-көвүдээрин камгалаарынче угланган чөптүг хемчег – ийи кожууннуң девискээринге часка чедир аңнаарын шуут хораанынга чөпшээрежир боор силер, чаңгыс чер-чурттуглар». 

Чүгле тайга-таңдыда черлик дириг амытаннарга эвес, а азырал мал-маганга берге байдалды тавыштырган улуг хар чартык чүс чыл хире үеде аңаа чаап көрбээнин сагындыраал. Бай-Тайга кожуунда он-он муң инек, хой, чылгы база сарлыктарлыг 100 ажыг кыштаг харга алыскан. Тываның эрге-чагыргазы малдың өлүп-хораар чоруун болдурбас дээш, чедери берге черлерде малчын коданнарже мал чемин чедирип, малды өскээр көжүрүп эгелээн. Тываның эвээш хар дүшкен кожууннарында хос кыштагларже 2 муң ажыг баш уксаалыг мал-маганны автомобиль транспорту-биле көжүрген.