Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң РФ-тиң Конституция хүнү-биле байыр чедириишкини

 Чурттуң кол күрүне байырлалы — Россияның Конституция хүнү-биле чүректиң ханызындан чедирген байырымны хүлээп ап көрүңер. Бо дээрге бистиң чуртувустуң узун төөгүзүнде демократияны бистиң амыдыра-лывыстың үндезини, а эң кол чүүл — кижини, ооң эргелерин болгаш хосталгаларын эң улуг эртине, күрүнениң ажыл-амыдыралының утказы кылдыр чарлаан баштайгы конституция болур.

 Езулуг чончу Конституцияның камгалалынга чурттап келген он-он чылдарывыс, ооң нормалары күрүнениң болгаш хамааты бүрүзүнүң амыдыралынче ханылап кирген, чаа Россияны тургузарынга бистиң улуг сонуургалывысты болдурган. 1993 чылда, Конституция хүлээп алдынып турар үеден бөгүнге чедир бистиң чуртувустуң канчаар өскерлип келгенин бодуңар көрүп тур силер. Кошкак, алаңзаан болгаш чамдык күштерге үзе-чаза соктурган Россия геополитиктиг чурттарның бирээзи апарган, күрүнениң бүдүн-бүрүн чоруун болгаш хөй националдыг чоннуң чаңгыс демин камгалап арттырган. Амгы үеде экономиктиг хамаарышпас чорукту болгаш бодунуң хамаатыларының төлептиг амыдыралын чоорту эгидип ап турар. 

 Бистиң Тывавыс ол күрүнениң бир кезии, ол Үндезин Хоойлунуң тывысканы сайзыралдың экономиктиг, политиктиг болгаш хамааты аргаларын, хосталгаларын ажыглап шыдаар деп санап турар мен. Чоннуң эң чугула эртинелери дыл, чүдүлге, кайгамчык культуразы болгаш угаан-бодал салгалының өске-даа кезектери дээн ышкаш чүүлдерни камгалап база катап тургузуп шыдаан бис. Республика эрги экономиканың бузундуларынга ССРЭ үезиниң айтыышкыннарынга үндезилээн эвес, рынок негелделеринге дүгжүр ажыл-агый комплекизиниң таваан, чурттуң ниити делгеминче үнмүшаан, херии базымны кылып шыдаан.  

 Россия Федерациязының составынга турган бүгү төөгүзүнде Тыва бир дугаарында бодунуң орулгаларын өстүрүп, дотацияларның үлүүн кызырып шыдаан. Эки талаже өскерлиишкиннерниң, чоннуң амыдыралының деңнелиниң бедип турарының дугайында, даартагы хүнге бүзүрелдиң болгаш ниитилелдиң турум чоруунуң дугайында республика бүгү Россияның мурнунда чоруп турар демографтыг чүүлдери-биле, а ол ышкаш өске-даа чогумчалыг чедиишкиннери-биле бадыткап турар. 

 Россия Конституциязы, ооң кол-кол кезектериниң чайгылыш чок чоруу бисти ол орук-биле баштап, улуг чурттуң аңгы-аңгы чоннарын каттыштырып, тургузукчу ажыл-херектерже оларны сорук киирип турар. Ооң принциптеринге бистиң шынчы чоруувус, ооң нормаларын хажык чок сагып турарывыс кризистерни, санкцияларны болгаш Россияның төөгүлүг оруунга туруп көрбээн өске-даа багай чүүлдерни бир демниг ажып эртеривиске дуза болуп турар. 

 Нарын, берге он-он чылдарда мерген чоруу шылгаттынган Конституция российжилерниң хөй-хөй салгалдарынга идегелдиг чөленгииш болур дээрзинге бүзүрээр мен.

 Байырлал-биле, эргим чаңгыс чер-чурттугларым! Силерге кадыкшылды, аас-кежиин болгаш чөпшээрежилгени, а ол ышкаш төрээн булуңувустуң болгаш бүгү Россияның чаагай чоруу дээш сорулгаларыңарны чедип алырынга чедиишкиннерни күзедим!