Тываның Чазааның чаа составында удуртукчу албан-дужаалдарда томуйлаашкыннар адакталган

 Тываның Чазааның персоналдыг составын тургузары колдуунда доозулган. Бо неделяда республиканың Баштыңы Шолбан Кара-оол сайыттар кабинединиң чаа тургузуун бадылааш, удуртукчу албан-дужаалдарга кадрларны томуйлаан. 

 Чазак Даргазының оралакчыларының составында – 8 оралакчының 4-үнде чаа кижилерни томуйлап, чаартылганы кииргенин ол тайылбырлаан. Тываның Баштыңының командазынга ажылдап турганнар чаа чазакче шилчээн.  

 Чазак Даргазының оралакчызы албан-дужаалга ажылдап, социал айтырыглар адырын ооң мурнунда удуртуп турган Органа Натсакка Чазак Даргазының бирги оралакчызының албан-хүлээлгезин бүзүрээн. Республика Баштыңының кол сорулгазы – чазактың ажыл-чорудулгазынче төлевилел удуртулгазының принцивин киирери. РФ-тиң Чазааның Даргазы Дмитрий Медведевтиң, күүсекчи эрге-чагырга органнарының шупту деңнелдерде ажылынга дээштиг хемчег болур төлевилел удуртулгазынче шилчидер дээн негелдезин сагындыраал.

  Анатолий Дамба-Хуурак Чазак Даргазының оралакчызы база Чазак Аппарадының удуртукчузу албан-дужаалда арткан. Чазактың чаа составында ооң ажыл-чорудулгазы барык-ла өскерилбээн – аппаратты удуртуп-башкарары, чазактың хүн бүрүде ажылын хандырары.

 Республика Чазааның Даргазының бирги оралакчызы турган Владимир Фалалеев чазактың чаа составында анаа-ла оралакчы апарза-даа, тудуг болгаш чуртталга-коммунал ажыл-агыйының сайыдының хүлээлгелерин база күүседир. Ооң мурнунда тудуг болгаш коммунал комплекстерин удуртуп турган болгаш, ол ажыл аңаа таныш.  

 Артур Монгал оралакчы албан-дужаалда хевээр арткан, ындыг болзажок, ооң хүлээлгелери элээн өскерилген. Чазактың эрге-хоойлу камгалакчылары база тус чер бот-башкарылгазы-биле кады ажылдажылгазын харыылап турган болза, ам ооң ажыл-чорудулгазындан эрге-хоойлу структураларын ап каапкан. 

 Шолбан Кара-оол эргелеп-башкарылганың муниципалдыг звенозунуң шынарын бедидер айтырыглар-биле ооң харыысалгазын күштелдирген. Кожуун чагыргаларындан эгелээш, эң-не бичии суурлар удуртукчуларынга чедир эрге-чагырганың бөдүүн чонга эң-не чоок кезээн быжыглаары - Тываның Баштыңының эң-не кол адыр деп санаан туружунга ол тааржыр. Чер-черлерге шыырак менеджмен чокта, республиканың ниити хөгжүлдези чедип алдынмас деп ол санап турар. ХК база ОБ албаны, Одалга, Орук-транспорт яамыларын база Национал херектер талазы-биле агентилелди база ол удуртур.

 Оралакчыларның одуруунда чаа кижилер аразында Александр Брокерттиң эрге-чагыргаже ээп келгенин демдеглээр апаар. Ол ТР-ниң Чазааның Даргазының бирги оралакчызы албан-дужаалдан 10 чыл бурунгаар чоруткан. Шолбан Кара-оол чазак ажылының өзек участоктарының бирээзи – саң-хөө-экономиктиг адырны А.Брокертке хүлээндирген.  

 Александр Брокерттиң күрүне эргелеп-башкарылгазында-даа, улуг бизнес-төлевилелдерде-даа арга-дуржулгазынга республика баштыңы бүзүреп турар. Ол Чазак Даргазының оралакчызынга томуйладыр мурнунда, Енисей үлетпүр компанияның база Россияда улуг металлургия холдингизи «Северстальдың» иштинде структуразы, Тывада хөмүр-даш чыдынын болбаазырадыр чөпшээрелдиг «Улугхемхөмүр» КХН-ниң менеджерлериниң бирээзинге ажылдаан.

  Арткан үш оралакчы - күрүне эргелеп-башкарылгазында көңгүс чаа кижилер. Байбек Монгуш Чөөн-Хемчик чагырга даргазы албан-дужаалдан чазакче депшээн. Кожуунну удуртуп тургаш мал ажыл-агый төлевилелдерин боттандырарынга Б.Монгуштуң чаартыкчы чоруун Шолбан Кара-оол демдеглээш, ону көдээ ажыл-агыйын удуртурунга томуйлаан. Амгы үеде боттаныышкында «Аныяк өг-бүлеге кыштаг», «Чемгерикчи инек малым» губернатор төлевилелдерин республиканың эрге-чагыргазы Чөөн-Хемчиктиң баштыңының саналындан дөзевилээн. Республиканың Баштыңы ындыг ажылдың дээштиин үнелеп көргеш, ТР-ниң Чазааның Даргазының оралакчызы болуп көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызын баштаарын аңаа сүмелээн.  

 Хөй стажтыг прокуратура ажылдыкчызы база 2007 чылда тургустунган РИК-тиң Тывада Истелге эргелелиниң бирги удуртукчузу Аяс Чудаан-оол оралакчыларның аразында чаа кижи. Республика Баштыңының кичээнгей углаан база бир адыры – чазактың эрге-хоойлу камгалаар органнар-биле кады ажылдажылга айтырыглары ооң удуртулгазында болур.

 Регион эрге-чагыргазы биле эрге-хоойлу камгалаар структуралар чүгле чаңгыс ведомствонуң көргүзүү дээш эвес, а бүдүн республиканың эрге-ажыында чаңгыс түңнел дээш ажылдаар ужурлуг - чаа оралакчызынга дарганың негелдези ындыг. Тываның хөгжүлдезинге бүгү деңнелдерде база бүгү адырларда – экономикада, бизнесте, эрге-чагыргада, ниитилелде корум-чурумну болгаш хоойлуну сагыырынга планныг болгаш хүн бүрүнүң ажылы херек. Ынчаар коррупцияны база чагырга чок чорукту барымдаа-биле эвес, а эгезинде-ле болдурбайн, республиканың бурунгаар хөгжүүрүнге дузалаар.

 Тываның Чазааның Даргазының оралакчыларының аразында 29 харлыг Максим Тунев – эң аныяа. Массалыг коммуникациялар болгаш МИЧ-ти сайзырадырынга үлүүн киирери-биле ооң ажыл-чорудулгазы холбашкан. Регионнуң медиа-рыногунда база тускайлаң МИЧ-терни тургузарынга арга-дуржулгалыг. М.Тунев бодунуң арга-дуржулгазын ажыглап, парлалга, электроннуг болгаш интернет-МИЧ-терде экономиктиг бот-тускайлаң үндүрүлгелерниң ажылын шуудадырынга, ону кадагалаарынга, харын-даа медиа-хүрээлелди калбартырынга дузалажыр ужурлуг.  

 "Бөгүн Тываның информастыг ниитилели кошкак болуп, чылдан чылче, салгалдан салгалче чурттакчы чоннуң социал ужур-уткалыг информацияларга негелдезин хандырып шыдавайн турарын улуг ниитилел-политиктиг кампаниялар көргүскен. Эки, шынарлыг болгаш бүгүнү хаара туда бээр информацияга хереглел күштүг. Бөгүн информация дээрге – чиир чем, кедер хеп ышкаш, чугула херек продукт-тур. Ол чокта кадык хамааты ниитилел, ажык-чарлыг болгаш хөйке көскү эрге-чагырга турбас. Ынчангаш медиа-хүрээлелди хөгжүдериниң, коммуникация байдалдарын тургузарының айтырыынга чаа идеялар, чаа тевиглер болгаш чаа арга-хевирлер херек» - деп, республика Баштыңы санап турар. 

 Шолбан Кара-оол Максим Туневка информация угланыышкыны чазактың ажыл-чорудулгазының аңгы тускайлаң адыры апаар кылдыр тургустунарынга, чазакче бодунуң чаңгыс үзел-бодалдыгларын ап алырын чөпшээрээн. Парлалга бизнезиниң талазы-биле партнеру, 1976 чылда төрүттүнген краснояржы Рустам Грицюк Тываның Информатизация болгаш харылзаа яамызын М.Туневтуң удуртулгазында башкарар. Чаа сайыт 1976 чылда Красноярскиниң күруниверситедин дооскан, «Деловые люди» КХН-ниң чиңгине директорунга ажылдаан, хуу сайгарлыкчы. 

 Республиканың Баштыңы арткан яамылар, албаннар болгаш агентилелдерниң удуртукчуларын хевээр арттырып, чүгле иштики каш шимчээшкиннерни кылган.

  Чижээ, Даштыкы-биле экономиктиг харылзаа агентилелиниң удуртукчузунга ооң мурнунда оралакчылап турган, 28 харлыг Роланда Самбу-Хоону салган. Кыдат улус республиканың Иштики Моолдуң университединиң доозукчузу кыдат дылга хостуг чугаалаар. Роланда Самбу-Хоо республика чазааның аныяктарга тускайлаан 25 хуу квотазынче кирип турар.  

 Национал политика айтырыгларының талазы-биле культура сайыдының оралакчызы Вера Лапшакова Националдар херектериниң талазы-биле агентилелдиң директорунда томуйлаткан.  

  - ТР-ниң саң-хөө сайыды – Орлан Степанович Достай;  

 - ТР-ниң экономика сайыды – Елена Владимировна Каратаева; 

 - ТР-ниң одалга болгаш энергетика сайыды – Роман Викторович Кажин-оол;

  - ТР-ниң күш-ажыл болгаш социал политика сайыды – Людмила Шангыровна Тас-оол; 

 - ТР-ниң культура сайыды - Алдар Константинович Тамдын;  

 - ТР-ниң садыглаашкын адырында контракт системазын таарыштырар талазы-биле сайыт – Юрий Александрович Килижеков; 

 - ТР-ниң орук-транспорт комплекизиниң сайыды – Олег Ооржакович Бады; 

 - ТР-ниң өөредилге болгаш эртем сайыды - Татьяна Оюновна Санчаа;  

 - ТР-ниң кадык камгалал сайыды – Орлан Эрес-оолович Донгак;  

 - ТР-ниң спорт болгаш аныяктар херээниң талазы-биле сайыт – Адам Альбертович Текеев; 

 - ТР-ниң Дириг амытаннар делегейин болгаш сугнуң биологтуг курлавырын база объектилерин камгалаар талазы-биле күрүне комитединиң даргазы – Геннадий Дамдынович Куулар; 

 - ТР-ниң ажыл-чорудулганың чамдык хевирлеринге чөпшээрел бээр болгаш хайгаараар талазы-биле албанның удуртукчузу – Чечек Херел-ооловна Шапошникова; 

 - ТР-ниң Хамааты байдал актыларының бижилге эргелелиниң (агентилелиниң) начальниги – Татьяна Николаевна Москаленко;  

 - Өг-бүле болгаш уруглар херектериниң талазы-биле агентилелдиң директору – Саида Хертековна Сенгии. 

 Чер болгаш өнчү хамаарылгаларының яамызынга, Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызынга, Юстиция херектериниң талазы-биле яамыга, ХК база ОБ албанынга, Тарифтер талазы-биле албанга, Саң-хөө-бюджет хайгааралының албанынга, Ветеринарлыг хайгаарал талазы-биле албанга, Арга-арыг күркомунга, Күрүне-чуртталга болгаш тудуг хайгаарал албанынга кадрлар томуйлаашкыны база болур.