Дээди Хуралдың депутаттары Тыва Республиканың Баштыңының оралакчызы албан-дужаалдарже кандитаттарны деткээн

 Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол хөй-ниити-биле сүмелешкен соонда, Тыва Республиканың Баштыңының оралакчызы албан-дужаалдарже кандидатураларны Дээди Хуралдың ээлчеглиг сессиязында таныштырган. 

  «Хүндүлүг Каң-оол Тимурович! Хүндүлүг депутаттар! Эртип турар чыл республикага онзагай болган. Сентябрьда чугула политиктиг болуушкуннар эрткен, соңгукчулар боттарыныңүзел-бодалын илереткен. Күрүне Думазының депутаттарының, база ол ышкаш Республика Баштыңының соңгулдаларының кампания үезинде политиктиг шупту күштер киришкен, «Чаңгыс демниг Россия» партия бүзүрелдиң мандаттарын чаалап алган. Эрге-чагыргага аныяктарны алыр дээн соңгукчуларның чагыы - Силер-биле кады Чазакты хевирлээр талазы-биле ажылывыстың үндезини болган. Күрүне албанының удуртукчу албан-дужаалдарынче ажык конкурсту эрттиргенин билир силер. 133 кижи документилерин дужааган, 90 кижи шилилге чаданы эрткен, 26 кижи курлавырже кирген. Шилилге ам-даа уламчылавышаан, чазактың чаа составында удуртукчуларның үлүү 25 хуудан кудулавас дээн турган ол сан оон-даа көвүдээри чугаажок. 35 хар чедир назылыг 8 кижи удуртур албан-дужаалдарда томуйлаткан, хостуг олуттар ам-даа бар. 

 Тыва Республиканың Конституциязының 111 чүүлүнүң 2-ги кезээниң «ж» пунктузу база «Тыва Республиканың Чазааның дугайында» конституция хоойлузунуң 7 чүүлүнүң 1 кезээнге дүүштүр, чазактың кол албан-дужаалдарынче – Чазак Даргазының оралакчыларынга база экономика болгаш саң-хөө сайыттарынга кандидатураларны чөпшээредири-биле бөгүн оларны силерге таныштырайн. 

  Чазак Даргазының бирги оралакчызы албан-дужаалга Органа Доржуевна Натсакты сүмеледим. Төлевилел эргелеп-башкарылгазын ол удуртур. Кризистиг база саң-хөө акша-хөреңгизи кызыгаарлыг үеде чазактың чаа составының ажыл-чорудулгазының өзек угланыышкыны ол деп бодаар мен. Төнчү үре-түңнелче угланган доктаамал ажылды, шудургу күүселдени негээр харыысалгалыг угланыышкын. Төлевилел эргелеп-башкарылгазынга ведомстволар аразында кады ажылдажылга, хөй-ниити-биле харылзаа херек. Ынчангаш бирги оралакчы эрге-байдалдыг вице-премьер ол адырны башкарар. Органа Доржуевнада шак ындыг шынарлар бар деп санаар мен. Ооң удуртулгазында социал адыр база хевээр артар. Ооң кандитатуразын деткиирин диледим.

  Анатолий Партизанович Дамба-Хууракты Чазак Даргазының оралакчызы – Чазак Аппарадының удуртукчузу албан-дужаалга киирдим. Аңаа ындыг-ла онза таныштырылга херек чок деп бодаар мен. Организасчы улуг арга-дуржулгалыг, юридиктиг үндезин билиглиг, шыңгыы негелделиг, хостуг мөзү-бүдүштүг. Чазак Аппарадының, Херектер эргелелиниң, 55-ки мото-ажыгжы дивизияны турумчудары-биле холбашкан аңгы пунктуда айыткан мобилизиция белеткелиниң ажыл-чорудулгазының айтырыглары ооң удуртулгазынга баар. Анатолий Партизановичиниң башкарылгазынче Дээди Хурал-биле кады ажылдажылга база кирген. Ооң кандидатуразын деткиирин диледим.  

 Чазак даргазының саң-хөө-экономика адырының талазы-биле оралакчызынга Александр Владимирович Брокертти таныштырайн. Ажыл-агыйжы адырда ажылының арга-дуржулгазы-биле-даа, удуртукчу улуг арга-дуржулгалыг. Александр Владимирович сайгарлыкчы чоруктуң хөгжүлдезин «шапкынчыдып», бюджет акша-хөреңгизиниң чөптүг болгаш шынарлыг чарыгдалын хевирлеп шыдаар деп санап турар бис. Ооң удуртулгазынче кол саң-хөө-экономиктиг ведомстволардан аңгыда, Чер хамаарылгаларының талазы-биле яамы база кирер. 

 Чазак Даргазының Агроүлетпүр комплекизи, арга-арыг ажыл-агыйы болгаш бойдус камгалалының ажыл-чорудулгазының талазы-биле оралакчызынга Байбек Надажапович Монгушту саналдадым. Кадрларның адаандан шимчээшкинин мында ажыглап турарывыс бо. Байбек Надажаповичини эки ажылдыг кожуун удуртукчузу деп билир бис. «Аныяк өг-бүлеге кыштаг» деп төлевилелдиң эгелекчилериниң бирээзи-дир. Ол ону боттандырбайн, кым ону кылырыл? Муниципалдыг удуртулга чадазын эрткеш, ам республика деңнелинге база эки ажылдаар боор деп идегээр-дир мен. Ооң кандитатуразын деткиирин диледим.

 Чазак Даргазының оралакчызы – тудуг болгаш чуртталга-коммунал ажыл-агыйының сайыды албан-дужаалга Владимир Александрович Фалалеевти таныштырайн. Оралакчы эрге-дужаал-биле сайыттың хүлээлгезин каттыштырганы, ооң мурнунда мурнады боттандырар айтырыглар-биле– аварийлиг бажыңнардан хамаатыларны өскээр көжүрер талазы-биле программаны доозары-биле ол тайылбырлаттынар. Ол программаны күүседип, калбак чуртталга тудуунуң дараазында айтырыгларын шиитпирлээри-биле тудуг комплекизиниң деңнелин өрү көдүрер ужурлуг бис. Ооң кандидатуразын деткиирин диледим. Тудуг болгаш ЧКА яамызын арга-дуржулгалыг кадрлар-биле күштелдирип, дуржулгалыг удуртукчулар Тамара Доржуевна Авыда биле Людмила Вадимовна Трусованы ооң оралакчыларынга томуйлаар. 

 Чазак Даргазының оралакчызынга Артур Маадырович Монгалдың кандидатуразын киирдим. Ооң удуртулгазынга тус чер бот-башкарылга органнары-биле кады ажылдажылга, көдээ территорияларны хөгжүдер талазы-биле ажылдар хевээр артар. Артур Маадырович Онза байдалдар талазы-биле комиссияны баштаар. База ол ышкаш ХК база ОБ албаны, Одалга болгаш энергетика яамызы, Орук-транспорт комплекизи болгаш Националдар херектериниң талазы-биле агентилел ооң удуртулгазынче шилчиир. Шагаан-Арыг биле Ак-Довурак хоорайларга котельнаяларны тудар талазы-биле инфраструктура төлевилелдери база М-54 федералдыг оруктуң угланыышкынын өскертир дээш, ажылдарның хемчээли дыка улуг. Ооң кандидатуразын деткиирин диледим.  

 Аяс Май-оолович Чудаан-оолдуң кандидатуразын Чазак Даргазының корум-чурум камгалаар адыр талазы-биле оралакчызынга саналдадым. Аяс Май-оолович прокуратура органнарынга база Истелге комитединге ажылдаан улуг дуржулгалыг. Ооң сөөлгү ажылдаан чери – РФ-тиң Истелге комитединиң Томск облазының талазы-биле эргелелиниң удуртукчузунуң оралакчызы. Халажылгаже үнгеш, республикага ажылдаар дээш чедип келген. Ооң башкарылгазында корум-чурум камгалаар органнар-биле ажылды дүүштүрер шупту айтырыглар кирер. Ооң кандидатуразын деткиирин диледим.

 Максим Викторович Туневтуң кандидатуразын чазак даргазының информастыг политика талазы-биле оралакчызы албан-дужаалче саналдадым. Максим Викторович 29 харлыг. Эрге-чагыргага аныяктарны төлээлээн чаа кижи. Эки эртем-билиглиг – Сибирьниң күрүнениң аэрокосмиктиг университедин база Нью-Йорк штадының университедин дооскан. Чурттуң улуг хоорайларынга, даштыкыга-даа ажылдап артып каап болур турган, ынчалза-даа төрээн черинге ажылдаары-биле ээп чанып келген. Төрээн чуртунуң патриоду. Сайгарлыкчы ажыл-чорудулганы база телевидение компаниязын удуртуп-башкарар арга-дуржулгалыг. Информатизация болгаш харылзаа, радиодамчыдылга болгаш телевидениени хөгжүдер айтырыгларны харыылаар. Ооң кандидатуразын деткиирин диледим.  

 Экономика сайыдының албан-дужаалынга Елена Владимировна Каратаеваны, саң-хөө сайыдының албан-дужаалынга – Орлан Степанович Достайны саналдадым. Ол албан-дужаалдарда база катап томуйлап турарывыс ол. Экономика болгаш саң-хөө политиказын хевирлээринге ажылдап кылган арга-хевирлерни хевээр артырары чугула. Нарын кризис үезинде мооң мурнунда турган харылзаа болгаш турум чорук херек. Оларның кандидатураларын деткиирин диледим». 

  Дээди хуралдың депутаттары Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң таныштырган кандидатураларын деткип, Тыва Республиканың Баштыңының бирги оралакчызы албан-дужаалга - Органа Натсакты, Тыва Республиканың Баштыңының оралакчылары албан-дужаалдарга Артур Монгал, Александр Брокерт, Владимир Фалалеев, Анатолий Дамба-Хуурак, Аяс Чудаан-оол, Максим Тунев, Байбек Монгушту томуйлаарынга чөпшээрелди бергеннер. Экономика сайыдының албан-дужаалынга Елена Каратаеваның, саң-хөө сайыдынга Орлан Достайның кандитадуразын деткээннер. 

  Дээди Хуралдың сессиязының хуралынга 31 депутат олурушкан. Александр Брокерт, Артур Монгал, Байбек Монгуш, Александр Фалалеев, Елена Каратаева оларның кандидатуразын чаңгыс үн-биле бадылаан. Аяс Чудаан-оол дээш 28, Максим Тунев дээш 29 кижи үнүн берген. Арткан кандидаттар 30-30 үннерни алган.  

 Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол депутат коллегаларынга четтиргенин илереткеш, чазактың албан-дужаалдыглыг кижилериниң ажыл-чорудулгазында эки-даа, багай-даа чүүлдерни ажык чарлыы-биле сайгарып турарын демдеглээн. 

 «Чазак Даргазының оралакчылары албан-дужаалдарга кандидатураларны бадылааны дээрге, дээп болбас чурумга ажылдаар дивээни ол-дур, кандыг-даа үеде харыысалгазының дугайында айтырып, чугула айтырыгларны кады таарыштырып, соңгукчуларның чагыгларын күүседир апаар» - деп, Шолбан Кара-оол чугаалаан.