ТЫВАНЫҢ ЧАЗААНЫҢ КЕЖИГҮННЕРИ, КҮРҮНЕ ДУМАЗЫНЫҢ БАЗА ДЭЭДИ ХУРАЛДЫҢ ДЕПУТАТТАРЫ БЮДЖЕТ ЧОРУДУУН САЙГАРГАН

 Дээди Хуралга эрткен ажылчын хуралга Тываның Баштыңы, «Чаңгыс демниг Россия» партияның Дээди чөвүлелиниң кежигүнү Шолбан Кара-оол, Тыва Республиканың Дээди Хуралының (парламент) даргазы, «Чаңгыс демниг Россия» партияның регион салбырының секретары Каң-оол Даваа, Күрүне Думазының Федералдыг Хуралының чедиги чыыжының депутаттары, «Чаңгыс демниг Россия» партияның Чиңгине чөвүлелиниң кежигүнү Лариса Шойгу база Мерген Ооржак, Чазак Даргазының бирги оралакчызы, «Чаңгыс демниг Россия» партияның ТРС-ниң Политчөвүлелиниң кежигүнү Органа Натсак, Кызыл хоорайның баштыңы, «Чаңгыс демниг Россия» партияның ТРС-ниң Политчөвүлелиниң кежигүнү Дина Оюн, «Чаңгыс демниг Россия» партияның ТРС-ниң күүскомунуң удуртукчузу Елена Ховалыг болгаш өскелер-даа киришкен.  

 РФ-тиң Күрүне Думазының депутаттары 2017 чылда база планныг 2018-2019 чылдарда федералдыг бюджетче «Чаңгыс демниг Россия» партияның киирген санал-оналдарының дугайында тодаргайы-биле тайылбырлаан. Ноябрь 15-те Күрүне Думазынга РФ-тиң Чазааның даргазы, Партияның Даргазы Дмитрий Медведевтиң, РФ-тиң Күрүне Думазының Федералдыг Хуралының Даргазы Владимир Володин, база ол ышкаш адырлар аайы-биле сайыттарның киржилгези-биле чурттуң кол саң-хөө документизинде бюджеттиң кол угланыышкыннарын сайгарып чугаалашканын, Лариса Шойгу сагындырган. 

 Хурал үезинде парламентарийлерниң ажылын үш кезекке чарган: «Социал политика», «Боттуг бүдүрүлгени хөгжүдери» база «Саң-хөө-экономика политиказы». Угланыышкыннар аайы-биле сайыттар экономиканың адыр бүрүзүн деткиириниң база бюджет политиказының кол угланыышкыннарының дугайында депутаттар мурнунга таныштырган. 

 Инвалидтериниң хөй-ниити организацияларын база инвалидтерниң техниктиг реабилитациязын деткиирин, регион МИЧ-теринге дузалаарын, агроүлетпүрнү, эм-таң хандырылгазын, ооң санында «Чеди нозологиялар» программа-биле акшаландырыышкынны көвүдедир херек деп депутаттар айыткан.  2017 чылда база планныг 2018-2019 чылдарда федералдыг бюджетти база ооң эдеринчи хоойлу төлевилелдерин деткиир деп, хуралдың киржикчилери чаңгыс үн-биле бадылаан.

 «Россияның, ниитилелдиң болгаш күрүнениң бүгү хамаатыларының база бистиң соңгукчуларывыстың сонуургалдарын удуртулга болдургаш, фракция «2017 чылда база планныг 2018-2019 чылдарда федералдыг бюджеттиң болгаш бюджетти тургузуп турар хоойлулар төлевилелдериниң дугайында» федералдыг хоойлунуң төлевилелин бирги номчулгада деткиир деп шиитпирлээн» - деп, ол чугаалаан.

  Ооң чугаазы-биле алырга, «Чаңгыс демниг Россия» партияның программазының кол үндезинин тургузуп турар соңгулда кампаниязының үезинде соңгукчуларга бергени аазаашкыннарны күүседир дээш, депутаттар бүгү күжениишкиннерни ынаар киирер ужурлуг. Бирги ээлчегде, социал бүгү хүлээлгелерни күүседиринге ол хамааржыр. Ынчангаш «Чаңгыс демниг Россия» партияның фракциязы шупту пенсионерлерге, ооң санында шеригден болгаш аңаа деңнешкен албан-хүлээлгеден халашкан Россия Федерациязының хамаатыларынга 2017 чылдың февраль 1-ден пенсияга индексация болур чаңгыс удаа төлээр 5 муң рубль дээш бадылаан. 

 Россияның Президентизиниң май чарлыктарын күүседири, ооң санында бюджет ажылдакчыларының шалыңын өстүрери – мурнады боттандырар чүүлдер бооп арткан. Бюджет төлевилелинде ынаар акша-хөреңгини киирген. Регионнарның саң-хөө турум байдалын хандырар хемчеглерни алыр.  

 «Бюджетти үш хуу чедишпес кылдыр тургускан. Чыл дургузунда ол сан-чурагайны хевээр артырар деп шиитпирни фракция хуралында хүлээп алган» - деп, Лариса Шойгу онзалап демдеглээн.

 Экономиканың кедилиг секторун, төлевилел чорудуун деткиирин онзалап айыткан. Ол дээрге, федералдыг төлевилелдерниң хөй кезии, «Көдээ доктор» дээн ышкаш, дыка хөй төлевилелдер келир чылын база уламчылаар.

  Ноябрь 15-те Күрүне Думазының фракция хуралында «Чаңгыс демниг Россия» партияның даргазы Дмитрий Медведев бюджет дөрт негелдеге харыылаар ужурлуг деп демдеглээн. Бирээде – күрүне бодунда алган шупту социал хүлээлгелерин күүседирин хандырар. Ийиде – турум экономиктиг өзүлдени болгаш кижилерниң орулгаларын көвүдедир аргазын тургузуп турар өзүлде точкаларының тыптырын деткиир. Үште, экономика структураларының кезээде сагыш човаан чүүлү - бюджет деңнештирилгелиг болур ужурлуг. Деңнештирилге – бюджеттиң сорулгазы эвес, а алызында кылып болур чүүлдерни бюджетке демдеглеп каанынга магадылал-дыр. Дөртте – акша-хөреңгини камныг чарыгдаар база салдынган сорулгаларны чедип алыр дээш төлевилел чорудуунга бюджет тептинер ужурлуг (Президентиниң шиитпирлеринде база Чазактың актыларында кирген).  

 «Мээң кирип турарым Күрүне Думазының Бюджет талазы-биле комитеди бюджет төлевилели турум, социал угланыышкынныг деп санап турар. Бооп болур чүүлдерни өөренип көрбүшаан, ону ажылдап кылган» - деп, Мерген Ооржак демдеглээн.  

 Бюджеттиң ийиги номчулгазында дараазында угланыышкыннарже акша-хөреңги салыышкынын улгаттырарын РФ-тиң Күрүне Думазында «Чаңгыс демниг Россия» партияның фракциязы сүмелээр: мурнады боттандырар төлевилелдер (программалар) күүселдезинче, ооң санында – кадык камгалалынче, өөредилгеже, ипотека база бажың хөлезилээринче, ЧКА, биче бизнесче. База ол ышкаш хууда сайгарлыкчы чорук эгелээшкинин деткииринче, реабилитацияның техниктиг херекселдери-биле инвалидтерни бүрүнү-биле хандырарынче (2016 чылдың деңнелинде), ыжык аарыглыг кижилерни эмнээринге көрдүнген эм-таң аймаан садырынче болгаш оон-даа өске. 

 Дотациялыг регионнарга федералдыг субсидиялар 2016 чылдың деңнелинге хевээр артар ужурлуг деп, Тываның Баштыңы, «Чаңгыс демниг Россия» партияның Дээди Чөвүлелиниң кежигүнү Шолбан Кара-оол демдеглээн.  

 «Амыр эвес мындыг байдалда акша-хөреңгиниң шаа-биле чурттаарын миннип апаар. Акшаландырыышкынны эвээжедирин, акша-хөреңгини кайы хамаанчок чарыырын болдурбас» - деп, ол онзалап айыткан.