Шолбан Кара-оол: технологтуг чаартылгаларны киирип, ажыл-агыйны ам-даа сайзырадыр

 Тываның Баштыңының хүлээлгезин күүседип турар Шолбан Кара-оол Таңды кожууннуң Балгазынның Ийи-Даг деп черде сигенчилерниң бөгүнгү ажыл-ижин барып көрген. 

 «Тывахолдинг» агроүлетпүр комплекизи» кызыгаарлаттынган харыысалгалыг ниитилелге хамааржыр сиген бригадазында ажыл бо хүнде кидин-түлүк. Ажыл-агыйның 1630 гектар тарылга шөлүнүң 630 газында – тараа культураларын тараан. А арткан 1000 га черде – мал чиир культураларның үрезинин чашкан. 420 га черде тараан кызыл-тастың, 210 гада – суланың дүжүдү бо чылын эки болуру, амдыгааштан-на билдине берген.  

Июньнуң ортандан бээр шөлдерде хоолулуг сигенни кезип, курлавырлап эгелээн. Бо хүннүң байдалы-биле, 100 га черден 100 тонна сигенни кезип алганын ажыл-агыйның хову ажылының бригадири Салим Сюрюн чугаалаан. 

 «Чылдың-на хоомай эвес дүжүттү ажаап, ажыл-агыйывыстың хереглелинде ажыглап турар бис. 2012 чылда Тываның Чазааның деткимчези-биле 14 млн. рубль акшага садып алганывыс «Нью-Холланд» америк маркалыг тракторувус биске эң-не ажыктыг эт болган. Бо мынча чыл дургузунда чаңгыс-даа үрелип көрбээн, чер-биле холбашкан ажылдарга хала чок, магалыг. Кабина иштинде бичии-даа доозун эрттирбес. Оон аңгыда МТЗ-82 маркалыг үш трактор, «Енисей» комбайнывыс ховуда сиген кезилдезиниң ажылдарынче киргени бо. Баштайгы дээрезинде ажыл-агыйның боттуң хереглелинге: 120 баш эъткир база 164 баш сүткүр уксаалыг улуг бода малдарывыска сиген-ширбиилди белеткеп алыр сорулга салдынган. Оон артыкшылдыын хереглээн араттарга, малчыннарга садар бис» - деп, ол тайылбырлаан. 

 Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол сигенчилерниң ажылын көргеш, үнелелди берген.  

 «Көдээ ишчилерниң сезоннуг ажылының чугула кампаниязы - кышка белеткелдиң магадылалы болур сиген кезилдезинче үезинде киргениңер, эр-хей-дир. Эрткен кыш ниитизи-биле берге кыш эрткенин билир силер, кааң чай болганындан сиген-ширбиил чегей үнген. Бо удаада, бээр кел чорааш, оът-сиген эки үнгенин көрдүм. Ам ону үезинде белеткеп алыр херек. Өске талазында, чамдык кижилер чемелей бээрин бо-ла дыңнап болур: тывалар ындыг, чайны өттүр байырлап, наадымнап, аът чарыштырып кээр деп. Ол база, шын. Чамдык удуртукчулар ол чугаалардан чогуур түңнелди үндүрер болза эки. А чазак-чагырга, бодунуң талазындан чер-биле холбаалыг ажылдап чоруур кижилерни деткип,  техника, кывар-чаар чүүл садып алырынга дузаны үезинде көргүзүп, деткип турар бис. Силерниң ажыл-агыйыңарның сигенчилериниң шудургу ажылын үнелеп көргеш, удуртулгаңарга сигенни кадагалап, шыгжаарда эптиг, хаптаар дериг-херекселди садып алырын саналдап тур мен. Мындыг эки, күчүлүг тракторну чүс хуу ажыглаар херек. Технологтуг чаартылгаларны киирип, ындыг дериг-херекселди садып алыры-биле, ажыл-агый ооң бежен хуузу хире акша-хөреңгини чыып аптар болза, чазактың талазындан чартыын дуглажыр бис. Шак ынчаар бот-боттарывысты деткижип, бүдүрүлгеден төнчү продуктуну алыр дээш, бурунгаарлап сайзыраар болзувусса эки» - деп, Шолбан Кара-оол саналды киирген.

  Республика баштыңының ол саналын сигенчилер улуг өөрүшкү-биле хүлээп ап, амыраан сеткилин чажырбааннар. Хову ажылдары чаа-ла эгелээнин, күскү ажаалданың түңнели-биле элбек дүжүттү алырын чазак даргазынга аазап, тараа алдын-сарыг кылдыр быжа бээрге, база катап келирин чалаан.