Шолбан Кара-оол айтырыгларлыг инвалид уругларны хүлээп алган

 Кызыл хоорайның чурттакчызы Роза Донгак 11 харлыг Володя оглу-биле кады келген. Коммерцияга хамаарышпас «Хараачыгай» садчылар эштежилгезин инвалид уругларлыг өске ада-иелери-биле тургусканын дыңнаткан. Кызылдан 16 километрде, Каа-Хем кожууннуң девискээринде черге спортчу шөлден тудуп, ону дериг-херекселдер-биле четчелеп чаагайжыдарынга деткимче көргүзерин дилээн. Айтырыг ынчаар тургустунганынга чөпшээрешпээн, харын-даа инвалид уругларның үезин чөптүг эрттирериниң талазы-биле, ылап ажылдарны кылыр ужурлуг деп дарга санаан. 

 Бо байдалда, автоорук-даа, электри чырыы-даа чок, чаагайжыттынмаан черде ону туткан. Ынчангаш инженер инфраструктуразы чок черде садчылар ниитилелиниң тургустунганы-биле Каа-Хем кожуун чагырыкчызы Алексей Чалан-оолга шыңгыы сагындырыгны берген.

 Ужуражылгада ону дыңнадып келген Роза Донгак болгаш инвалид уругларлыг өске-даа ада-иелер-биле ол төлевилелди чедир ажылдаарын сүмелээн. Ылавында уруглар санаторлуг-курорт эмнээшкинин алыр кылдыр байдалдарны тургузар ужурлуг. Ынчангаш инвалид-уругларның реабилитациязынга кадыкшылга лагерьлерин Чедер азы Дус-Хөлге ажыдар аргазын өөренип көөрүн Кадык камгалал яамызынга дааскан. 

 Оглу Сылдыс-биле Елена Шыырап келген. Оолдуң чүве сактып алыры эки, боданыышкыны сайзараңгай-даа болза, чугаазы шоолуг билдинмес. Чугаазы ындыг уруглар өөредир 5-ки хевирниң школалары республикада чүге чогул деп, айтырыгны көдүрген. Ындыг айтырыгга хамаарыштыр амгы үениң өөредилгезинде чаа арга ажылдап кылдынганын өөредилге болгаш эртем сайыды Татьяна Санчаа тайылбырлаан. Шак ындыг уругларны чаңгыс класска азы школага чыырын сүмелевейн турар. Чүге дизе уругнуң сайзыралынга ол дээш чок. 

 Тывада инклюзивтиг өөредилге чорудуун – шупту өөренип турарларның өөренир онзагайларын база хууда аргаларын көрүп тургаш, өөренир дең эргени хандырып турар. Шак ындыг аргалыг программалар Кызылдың 3, 4, 14 дугаар школаларында бар. Өөрениринге чедир ам-даа бир чыл белеткенгеш, чугаазы анаа апаар болза, Сылдыс анаа школага өөренип, аңгы немей кичээлдеп болурун эмчилер чугаалаан. Красноярскда Mimi-Dom клиникада шак ындыг чугаазы сайзыраңгай эвес уруглар-биле ажылдап турарын Елена Шыырап чугаалаарга, Орлан Донгакка ол клиника-биле харылзажып, арга-дуржулганы алырын Шолбан Кара-оол сүмелээн. 

 Оон аңгыда Шолбан Кара-оолга Елена Андроненко хуу дилеглиг кирген. Ооң 4 харлыг оглу республика эмнелгезиниң өртең салбырынга эмнедип чыткаш, бо чылдың январьда төп нерви системазының шыңганнары ажылдавастаанындан 3-кү бөлүктүң инвалиди апарган. Оолдуң чугааланмас, кылаштавас, олурбас, көрбес апарганынга эмчилерни буруудаткан. Кадык камгалал сайыды тыныш органнары өрттенген оолга нарын кезиишкинни кылып, 100 хуу херек болгаш дарый эмнээшкин – бронхоскопияны кылганын илеткээн. Ону кылып турда чүрээ турупкан. Амгы үеде оолдуң ол байдалы - түр када мээниң ажылдавайн барганының уржуунда. Мында эмчилерниң буруузу чок. Ындыг болзажок Шолбан Кара-оол ол болуушкунга хамаарыштыр комиссияны тургузуп, бир эвес эмчилерниң буруузу деп илереттинер болза, РФ-тиң хоойлужудулазынга даянып, харыысалганы онаарын негээн. Кадык камгалал яамызы квота-биле Егорну эмнээр дээш, чурттуң билдингир клиникаларынче дилеглерни кииргенин дыңнаткан. 

 Шолбан Кара-оол кадык камгалал яамызының удуртулгазындан оон өске оол - Максим Саражаковтуң салым-хуузунга боттары киржирин дилээн. Ооң кырган-авазы Татьяна Пономарева тускай клиникага эмнээшкин эртеринге квотадан тускайлап бээрин дилээн. Оол ТНС аарыг, бо-ла тыртта бээр, чугаазы база угаан-сарыыл сайзыралы озалдап турар. Республиканың катап тургузуушкуннуг эмнээшкин төвүнүң директору Начын Аркадийден ооң эмчилери Максимни эмнээринден чүге ойталап турарын айтырган. Бир эвес чылдагааннар чок болза, эмнээшкинче алырын дааскан. Оон аңгыда Татьяна Пономарева чурттаар чер айтыырыын база тургускан. Кырган-аваның чурттап турары Дзержинский кудумчузунда 12 дугаар бажың федералдыг программа-биле өскээр көжүрер бажыңнар санында кирип турар, ынчангаш алызында ол бажыңны бузар болгаш Парижтиң коммунарлары кудумчуда тудуп турар чаа бажыңче көжерин, Кызылдың мэри Владислав Ховалыг тайылбырлаан. 

 Тываның Баштыңының хүлээп алыышкынынга келген шупту чаштарга Уруглар камгалалының хүнү-биле белектерни алган.