Тываның найысылалында база бир чаа уруглар сады ажыттынган

 Назы четпээн уруглар өөредилгезиниң чедингирин хандырар программа-биле туттунган Кызыл хоорайда чаа уруглар садының ажыдыышкынынга Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол киришкен.

  «Чаштар делегейи» деп адаан уруглар сады 280 олуттуг, хоорай бюджединден субсидияны алыр. Ындыг болзажок, албан чериниң директору Ольга Якушева республикада уруглар садтарынче олуттарның чедишпезин өөренип көргеш, ажылының шынарын кудулатпайн, харын-даа төлевирлиг үндезинге ам-даа 100 уругну немей ап болурун дыңнаткан. Амгы үениң уруглар садтарын хевирлеп тургузарынга улуг арга-дуржулгалыг директорнуң чугаазы-биле алырга, «Чаштар делегейин» республикада эң-не сонуурганчыг уруглар албан чери кылыр бүрүн арга оларда бар. 

 «Назы четпээн уруглар өөредилгезиниң амгы системазы, чаштарның бүгү талалыг сайзыралынга, анаа ачы-дузалардан хөй негелделерни тургузуп турар. Ынчангаш ажылдың эң эгезинден тура, халас үндезинде өөредилгениң баазалыг комплекизинден аңгыда, төлевирлиг немелде ачы-дузаларны киирер бис. Ада-иелер өг-бүле бюджеди база боттарының төлүнүң шыдаары-биле оларны шилип алыр аргалыг» - деп, Ольга Якушева таныштырган. 

 Чаа уруглар садында элээн каш чогаадыкчы студиялар: номчуп, ырлап, танцылап, чуруп өөредири-биле уруглары манап турар. Угаан-медерел сайзыралынга калбак шилилге бар: даштыкы дылдар курстары, шыдыраа оюнунуң тускай бөлүү, конструкторлар, чогаадыкчы чорук, компьютерге кичээлдер, Робо-латория деп адаан техниктиг лаборатория. 

 Өске уруглар садтарында-биле бир дөмей, коррекциялыг угланыышкынныг ачы-дузаларны психолог, логопед башкылар база өске-даа специалистер көргүзер. Уруглар садының доозукчуларын школага бүрүнү-биле белеткээр. Ынаар база тускай мергежилдиг специалистерни керээ-биле хаара туткан.

  «Бистиң кол сорулгавыс – маңаа уругларны анаа-ла хүнзедип каар эвес, а хүн бүрүде чаа билиглерни болгаш чаңчылдарны шиңгээттирип, мага-боду база угаан-сайзыралы каң кадык уругну кижизидип өстүрер. Ындыг түңнелди чүгле профессионалдар чедип алыр. Ынчангаш дузалакчыларны школалардан, дээди өөредилге черлеринден безин дилеп тып тур бис. Чижээлээрге, шыдырааны чүгле көш кылып билир кижи эвес, а спорттуң ол хевиринге оода разрядтыг, угаан оюнунуң сонуурганчыын чаштарга онзагай тайылбырлап шыдаар, оларның чүгле санап бодаарын эвес, а бир тускай боданырынга өөредир кижи херек» - деп Якушева санап турар. 

  Республикага чугула объектини кыска хуусаада – чүгле чаңгыс чыл дургузунда туткан «Суугу» бүдүрүлгениң тыва тудугжуларынга Шолбан Кара-оол өөрүп четиргенин илереткен. База ол ышкаш уруглар садының коллективиниң ажылды организастаанын бедии-биле үнелеп, регионда эки дээн уруглар албан черлериниң бирээзи болур дээн планын деткээн. Ылангыя ниити өөредилге системазынче кирер дээн ажыл-чорудулгазын онзалаан. «Тывада боттандырып турарывыс «Өг-бүле бүрүзүнге – бирден эвээш эвес дээди эртемниг уруг» губернатор төлевилиниң, үзүктелиишкин чок өөредилге болгаш кижизидилге сорулгалары-биле силерниң планыңар чүүлдеш-тир.

  Уруглар садында бичии чаштарның талантызын база аргаларын илередип, ону быжыглаар дээни дыка эки-дир. Таптыг-ла бо хире үезинде уругнуң аажы-чаңын, кижи болурун хевирлеп каар дээр» - деп, көрген болгаш дыңнаан чүүлдеринге хамаарыштыр Шолбан Кара-оол чугаалаан. 

 Чаа уруглар садының чаартыкчы эгелээшкиннерин, бедик мергежилдиг специалистерни чалап немелде ачы-дуза чедирер, амгы үениң материал-техниктиг баазазын тургузар дээн шиитпирин республиканың баштыңы деткээн. Амгы үеде уруглар сады ындыг 17 ачы-дузаны чедиреринге белен. Боттарының ажылдап алган акшазы-биле, бо чоокку үеде, «дустуг куйну» ажыдып, тыныш аарыгларынга удур профилактиктиг ажылды эгелээр. Оон аңгыда уругларның кадыкшылга «менюзунче» кислородтуг коктейльдер, сагыш-сеткил оожургадыр өрээлдерге кичээлдер дээш, өске-даа чаа солун чүүлдер кирген. 

 «Уруглар делегейи» садтың ажыттынганы-биле, оочур 400 олутка кызырылганын Шолбан Кара-оол демдеглээн. 

  2016 чылда, эрткен чылдарның объектилерин база чаа уруглар садтарының тудуп дооскан соонда, уруглар садтарынче оочур бүрүнү-биле дүжер дээрзинге ол бүзүрелдиг. Ындыг болзажок, Тыва чаштар төрүттүнери-биле чуртта мурнуку черде регион болгаш, назы четпээн уруглар албан черлерин ам-даа тударын уламчылаар апаар. Чүгле 2015 чылда безин республикада 7 муң хире чаштар төрүттүнген, уруглар садтарынче оочур 1 муң санга немешкен. 

  «Амгы инфраструктуралыг, ажылы бурунгаар депшилгелиг, ада-иелерниң күзелинге чоок болгаш чаштарга эптиг уруглар садын тургузар дээн силерниң арга-дуржулгаңар үеге чүүлдеш-тир» - деп, республика баштыңы уруглар албан чериниң ажылдакчыларынга чагаан. Бо сөөлгү чартык чыл хире хуусаада, Каа-Хем суурда – 280, Кызыл хоорайның Спутник микрорайонунда – 280 олуттуг база Шекпээр, Кара-Хаак, Бүрен-Бай-Хаак суурларда чаа уруглар садтары ажыглалда киргенин сагындыраал.