Тывада Ада-чурттуң Улуг дайынының хоочуннарынга белектерни тывыскан

 Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Чаа чыл байырлалы-биле Ада-чурттуң Улуг дайынының хоочуннарынче улуг кичээнгейни салырын социал албан черлеринден негээн. 1941-1945 чылдарда Ада-чурт дайынынга дорт киржип турган хоочуннар күрүнениң онза хайгаа­ралында алдынган дээрзин ол сагындырган, ындыглар бистиң рес­публикада 20 кижи арткан. Оларга Чаа чылга уткуштур белектер чаа соодукчулар садар акша-хөреңгини Тываның Баштыңының даалгазын езугаар тускайлаан. 

 Чаа чылдың бүдүүзүнде Ада-чурттуң Улуг дайынының хоо­чуннарынга республиканың күш-ажыл болгаш социал политика сайыды Людмила Тас-оол, аныяктарның «Тываның чаагай сеткилдиг чүректери» шимчээшкининиң кежигүннери аалдап барып чорааннар. Хоочуннарның бирээзи Эсфирь Ефимовна Медведеваның бажыңынга ийи камералыг «Бирюса» деп соодукчуну олар эккелгеннер. 

 Социал албан чериниң удур­тукчузу Людмила Тас-оол аңаа Чаа чыл-биле байыр чедирген: «Хүндүлүг Эсфирь Ефимовна! Республика Баштыңы Шолбан Валерьевич Кара-оолдуң болгаш бистиң яамының ажылдакчыларының өмүнээзинден үнүп орар 2016 чыл-биле байыр чедирип тур мен — деп, ол чугаалаан. — Фашизмни чылча шапкан Улуг Тиилелгеге салыышкыныңар дээш сеткиливис ханызындан өөрүп четтирдивис.

  Эсфирь Ефимовнаның өөредиглиг сөстерин студентилер улуг сонуургал-биле дыңнааннар. 16 харлыг турда ону Германияже тудуп аппарган, үш чыл дургузунда фашистерниң концлагеринге турган. Концлагерьден хосталып келгеш, ол фронтуже чорударын дилээн болгаш 3-кү Украин болгаш Барыын фронтуларның составынга кирип, фашистерге удур демисежип турган. Дайынчы ачы-хавыяазы дээш Э.Е. Медведева Жуковтуң медалы-биле, «Германияны тиилээни дээш», «Эрес-маадырлыг чорук дээш» медальдар-биле шаңнаткан. Ооң соонда Улуг Тиилелгениң юбилейлиг медальдарын база аңаа тывыскан. Тывага ол 1952 чылда чедип келген. Республиканың сайзыралынга эвээш эвес үлүг-хуузун киирген, 3 уругну өстүрүп кижизиткен, амгы үеде уйнуктарын азыражып орар. Амгы үеде ол 90 харлыг-даа болза, хөй чыл бурунгаар таварышкан үүлезин сактып келгеш, карааның чажын төп орган. 

 База ындыг улуг соодукчуну өске хоочунга — Георгий Ефимович Лукинге тывыскан. Пролетарская кудумчузунда Лукиннерниң улуг болгаш найы­ралдыг өг-бүлезиниң чурттап турары бажыңга ону дораан тургузупкан. Бажыңның 89 харлыг ээзи, ооң өөнүң ишти Зинаида Владимировна болгаш уруглары белек кылдыр эккелген чаа этти улуг өөрүшкү-биле сонуургап көргеннер. 

 Ада-чурттуң Улуг дайынының чылдарында Георгий Лукин Ленинград 3-кү Прибалтика фронтуларынга дайылдажып турган. Дайын соонда Новосибирск хоорайга станок тудуушкун заводунга ажылдап турган, кожавыста Абакан хоорайны тударынга киришкен. Тывага ол 1960 чылда көжүп келген, дыка хөй тудуг объектилерин тударынга киришкен, республиканың почта адырынга база хөй чыл ажылдаан.

 Георгий Лукин «Эрес-маадырлыг чорук дээш» медаль-биле шаңнаткан. Ол шаңнал 68 чыл эрткенде ээзин тыпкан чүве-дир. 2013 чылда ону республика Баштыңы Шолбан Кара-оол тывыскан. Республиканың эрге-чагыргаларының кичээнгейин олар доктаамал көрүп турар дээрзин дыңнатканнар. Мурнунда алганы субсидия-биле чуртталга бажыңы садып алган. Ам соодукчу эккелгени оларга улуг өөрүшкү болган.

  «Дайын чылдарын чурттап эртип, аш-чутту, соокту хөйнү көрген бис. Ындыг түрегдел кажан-даа турбазын, кымның-даа аңаа таварышпазын күзээр-дир мен. Бистиң чуртувустуң, республикавыстың сайзырап турары өөрүнчүг-дүр. Бөгүн бисте аныяктар аалдап келди, дайын хоочуннарын оларның утпаанын, хүндүлеп турарын бадыткап тур, ол база биске улуг өөрүшкү» — деп, хоочун чугаалаан. 

 Чаа чылдың бүдүүзүнде Ада-чурттуң Улуг дайынының 20 киржикчизи белектерни алган. Оларның аразында Г.В. Абросимов, В.Л. Маландин, Д.Ш. Куулар, Н.И. Маслова, П.А. Тихонов, М.Е. Козловский, А.Я. Фролова, А.Ф. Иванов, М.А. Мордвинцева, М.И. Удуракин, Н.Г. Суханин олар бар.