Тываның Баштыңы спортчу элитаның тергииннерин демдеглээн

 Декабрь 19-та 2015 чылдың эң-не тулган спортчуларын демдеглээри-биле чаңчылчаан байырлалды эрттирген. 

 Спортчу тергиидекчилерни алдаржыдып, шаңнап-мактаарынга Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол киришкен. Тываның Баштыңы ол болуушкунну регионнуң чугула көргүзүү деп демдеглээн. «Сөөлгү беш чылда Тыва Россияның чыынды командаларында төлээлерин 23 кижи турганындан, 64 спортчу чедирген. Спорттуң бедиинге четкен мөгелеривис, кикбоксерларывыс, дзюдожуларывыс, ча адыгжыларывыс болгаш өске-даа спортчуларывыс төрээн республиказының чүгле хөгжүлдезинге дорт хамаарылгалыг эвес, а нацияны төлээлээр дээн ышкаш хүлээлгени күүседип, аныяк-өскенге үлегерни көргүзүп, муң-муң чаңгыс чер чурттугларының амыдыралче хамаарылгазын өскертип, Тывавыс дээш, бүгү чурт дээш чоргааралды оттуруп турар». 

  Тываның күш-культура болгаш спорт адырының 806 албан черинде 1158 специалистер ажылдап турар. Күш-культура болгаш спорт-биле доктаамал белеткелде кижилерниң саны 92785 чедип, чурттакчы чоннуң 30,2 хуузу болган. Спорттуң аңгы-аңгы хевирлеринде 49107 кижи белеткенип турар. Эң-не нептереңгей хевир волейболда 12 654 кижи хаара туттунган. А хостуг хүреште 6014 кижи барып, ийиги черже үнген. Футболду 4526 кижи шилип алган. Тыва хүреште 2668 мөге киржип турар. 

 Республиканың элээди уругларның спортчу 22 школазы биле 119 салбырында спорттуң 20 аңгы хевиринде 14669 кижизидикчи өөренип турар. Хостуг хүрештиң 20, бокстуң 17, волейболдуң 16 салбырларында эң-не хөй санныг сургуулдар бар. Футбол биле баскетбол угланыышкынныг 9 салбыр бар болза, шахмат – 8, спорттуң национал хевирлери 6 салбырлыг. Разрядтыг спортчуларының саны – 4 133 кижи. Олардан 3953 спортчу II и III, а 94 кижи – 1-ги разрядчылар. 68 кижи спорт мастеринге кандидаттар, 16 кижи – спорт мастерлери, 2 кижи делегей класстыг спорт мастерлери. 

 Спортчу календарьның хайымныг болуушкуннары спорттуң массалыг хөгжүлдезинге салдарлыг болган. 2015 чылдың 9 айларында ТР-ниң Аныяктар херектери болгаш спорт яамызының эрттиргени республика деңнелдиг 107 спортчу-массалыг хемчеглеринге 15487 кижи киришкен. Муниципалдыг деңнелдиг 1333 маргылдаалар 112 муң кижини хаара туткан. 

 Российжи спортчу аренага Тыва бодун төлептии-биле көргүскен. Делегейниң, бүгү-россияның, регионнар аразының 156 маргылдааларынга 1119 спортчулар база тренерлер боттарын шылгаан. 2015 чылда тыва спортчулар холушкак спортчу хевирге (ММА) Сибирь федералдыг округтуң бирги чери дээш маргылдаага бир дугаар киржип, эки түңнелдерни эккелген.

  Эрткен чылга деңнээрге эртип турар чыл элээн үре-түңнелдиг. Аңгы-аңгы деңнелдиң маргылдааларынга Тываның спортчулары хууда 257 база ниити команда-биле 9 медальдарны чаалап алган. Оларның 90-ы - алдын, 78-и – мөңгүн, 98-и - хүлер. 

 2015 чылдың түңнелдери-биле Россияның чыынды командаларының (кол болгаш курлавыр) составынче 64 спортчу кирген (2014 чылда – 62, 2013 чылда - 58, 2012 чылда - 52). 129 спортчуга спортчу разрядтарны болгаш аттарны тывскан. Бир алдарлыг спорт мастери, делегей класстыг 8 мастер, Россияның спорт мастери 8 кижи немешкен. Бирги разрядтың - 37, спорт мастеринге кандидаттың нормазын 74 спортчу күүсеткен. 

 Тыва спортчуларның бедик көргүзүглүг спортчу хевирлери көвүдээн. Хостуг хүреш, бокс, чөөн чүк дайынчы хевирлери, ча адарындан аңгыда, спортчу уг-шиг тывары, шахмат, өртчүлер спорту, волейбол, радиоспорт немешкен. 

 Спортчу инфраструктураны хөгжүткенинден ол чедиишкиннер чедип алдынган. 2015 чылда республикада спортчу 5 улуг объектини ажыглалда киирген. Чадаана хоорайда кылымал шөлдүг футбол стадиону биле спортчу-кадыкшылга комплекизин, Таңдының Бай-Хаак суурда спортчу төптү, Каа-Хем суурда кылымал шөлдүг футбол шөлүн, Кызыл хоорай биле Кызыл кожуун аразында асфальтылаан, 10 километр хемчээлдиг чадаг-терге оруун оларга хамаарыштырып болур.

 Бо хүнде 133 бичии спортчуну хаара туткан, Шеригниң Төп Спортчу Клувунуң олимпийжи курлавырының комплекстиг тускайжыттынган элээди уруглар школазын ажытканы - онза болуушкун дээрзин, Тываның Баштыңы демдеглээн. Армейжи клубтуң начальниги Михаил Барышев биле Россияның камгалал сайыды Сергей Шойгунуң ачызында ону кыска хуусаа иштинде тургускан. 

  «Ол объектилерже киирген акша бүрүзү бодун шынзыткан деп бодаар мен. Ооң-биле чергелештир, бисте спортчу инфраструктура бүрүнү-биле ажыглаттынып, куруг турбас ужурлуг деп база катап сагындырайн» - деп, Шолбан Кара-оол чугаалаан.