Тывада чылда 2 муң тонна эът болбаазырадыр эът комбинадының тудуу эгелээн

 Республиканың чазаа эът болбаазырадыр кластерниң баазалыг бүдүрүлгези болур – күрүне-хуу эштежилге негелдези-биле эът комбинадының тудуунче кирген. Төлевилелдиң ниити өртээ – 105 млн. рубль, ооң чамдыызын чазак «Чаңгыс суур – чаңгыс бүдүрүлге» губернатор төлевилелиниң акша-хөреңгизи-биле акшаландырарын, өске кезиин – хуу инвестор болур, КХЭ-ге киришкеш, конкурсту ойнап алган Чеди-Хөл кожуундан Чечена Оюннуң тараачын-фермер ажыл-агыйы акшаландырар. Республиканың Баштыңы Шолбан Кара-оол тараачын-фермер ажыл-агыйынга чаа эът комбинадының тудуунга киириштирер кылдыр 15.3 млн. рубльдиң грантызын аңгылаар дугайында айтыышкынга атты салган. КХЭ-ниң негелделери-биле, бюджеттен деткимчени тудугнуң бирги чадазы дооступ, хуу инвестор бодунуң хүлээлгелерин күүседиринге быжыг магадылалды көргүзүп эгелээрге бээр.

  «Оюн» ТФА Тываның эрге-чагыргазының саналдааны эштежилгеже кирер арганы тыпкан. Тываның Баштыңы 2014 чылда-ла эът комбинадын тудар планны чарлап, эът кластерин хөгжүдериниң кол точказы болур комбинаттың тудуун хүлээнип алыр кижиге бүгү талазы-биле деткимчени көргүзерин аазаанын сагындыраал. Сүт продукциязын бүдүрер талазы-биле мини-заводту ажылдадыр төлевилелди чедиишкинниг эгелээн Оюннуң ажыл-агыйы Шолбан Кара-оолдуң кыйгырыынга харыыны берген. Ынчангаш ол фермер губернаторнуң грантызын конкуруска ойнап алгаш, бодунуң инвестициязының үлүүн тургузуп, төлевилелди боттандырары-биле чээлини алган. 

 Эът комбинадының төлевилел-смета документациязын ажылдап кылгаш, бөлүк белеткел ажылдарын ТФА чоруткан. Республика найысылалындан 26 километрде, Сукпак суурда эът комбинадынга аңгылаан шөлде, бүдүрүлгениң оран-савазының таваан тудуп дооскан. Ноябрь 25-ке чедир ханаларын тудуп үндүргеш, кырын дуглап, коммуникацияны, бирги ээлчегде – чырык, суг болгаш чылыгны чорудары планнаттынган. 

  Ооң соонда, дөрт цехтиң мал согар чериниң дериг-херекселин эптеп эгелээр. Подрядчик-биле дугурушкан график езугаар, бо чылдың декабрьда мал согар цех ажыглалга кирер ужурлуг. Баштайгы дээрезинде бир сменада 30 баш улуг бода малды база 60 баш шээр малды согар, азы чылда 10 муң баш бода мал база 30 муң баш шээр малды аңаа аайлаар. Баш бурунгаар санаашкыннар-биле алырга, чылда 2 муң тонна эът бүдүрери көрдүнген. 

 2016 чылдың январь-февральда өске бүдүрүлге цехтерниң – чартык фабрикаттар, манчылар болгаш колбаса кылыгларының ажылы эгелээр. Оон аңгыда, комбинаттың 3 муң баш малга санаан мал чемгерер чери, 1000 баш хаван фермазы, дузалал оран-савалары база турар. Тараачын-фермер ажыл-агыйының баштыңы Чечена Оюннуң чугаазы-биле алырга, келир чылдың мартта төлевилелдиң ийиги чадазы, азы технологтуг чорудуг эгелээр. Комбинатты ажытканының эге дээрезинде 90-дан эвээш эвес ажылчын олуттар тургустунар. 

 Туттунуп турар комбинаттың ээлери продукциязын садып-саарары-биле дугуржулганы чүгле республика иштинде эвес, а соңгаар база чорудуп эгелээн. Келир чылдан эгелеп Красноярск крайның четкилеринче тыва хойнуң 1000 хире мөчүзүн чорударын дугурушкан. Оон аңгыда Татарстан, Кемерово, Новосибирск база Москва областарның садыг компаниялары-биле кады ажылдажылганың дугуржулгаларын амгы үеде чорудуп турар.