Тываның Чазаа суурларда болгаш малчын турлагларда кудук каскан тудуг ажылдарының чарыгдалының чартыынга компенсацияны бээр

 Көдээ чурттакчылыг черлерни ижер суг-биле хандырар дээш кудук каскан тудуг ажылдарынга субсидияны бээринге Тываның Чазаа белен. Ындыг тудугну деткиири-биле республиканың чазаа «Көдээ территорияларның турум хөгжүлдези» программаның хемчеглеринге субсидия бээриниң база ооң киржикчилериниң чурумунга өскерилгелерни киирген. Көдээ суму чагыргазы азы фермер кижи, азы бодунуң акшазы-биле кудук үндүр казып алган кым-даа болза, бүгү чарыгдалдарының 50 хуузунга республика бюджединден компенсацияны ап болур. 

 2015 чылда ол төлевилелди акшаландырарынга 5 млн. рубльди аңгылаан. А акша-хөреңгини конкурс үндезининге үдээр. Компенсация алырынче кордакчы чер адаандан сугну чүгле үндүр касканын бадыткаар эвес, а чогуур бөлүк документилерни чыыр. Оларның аразында чарыгдалдарын бадыткаан документилер, ажыл кылыкчызы-биле керээ, төлевилел-смета документацияда көрдүнгени чогуур нормага дүгжүп турарынга эксперттиң түңнели, электри четкилеринге технологтуг коштунулганың техниктиг байдалын күүүсеткениниң дугайында, объектини хүлээп алганының документилери, техниктиг паспорту, муниципалитеттиң балансызында тургусканының херечилели кирер.

 Чурттакчы чонну стандарттарга дүгжүп турар ижер суг-биле хандырарының айтырыы Тывада ындыг-ла кончуг тургустунмайн турар. Ынчалза-даа республиканың эрге-чагыргазының ап турар хемчеглериниң ачызында ГОСТ нормазынга дүүшкен ижер суг-биле чурттакчы чонну хандырары сөөлгү беш чылда 13,3 муңдан 26,4 муң чедир өскен. Ол дээрге эвээш чурттакчылыг Хөнделең, Теве-Хая, Чыргакы, Хорум-Даг, Элдиг-Хем, Тоолайлыг, Адыр-Кежиг, Сыстыг-Хем, Хамсара, Качык, Куран дээн ышкаш суурлар-дыр. Оон аңгыда Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол малчын турлагларга чер адааның кудуктарын үндүр казар даалганы эрге-чагыргаларга берген. 

 2017 чылга чедир республиканың суурларынга чер адааның ханы 70 кудуктарын тудуп база эде чаартып, 62 километр хоорзаларны салыры планнаттынган.