Шолбан Кара-оол Тываның көдээ черлеринде бүдүрүлгелерни кезип турар

 Эрткен пятницада Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Улуг-Хем кожуунда сиген кезилдезиниң чоруудун хынааш, эртенинде Таңды кожуунга чедип, Дүрген суурда Юрий Сугениң удуртканы тараачын-арат ажыл-агыйының бүдүрүлге шөлү болур сүт болбаазырадыр биче цегинге четкен. Бүдүрүлге бо чылдың июнь айда ажылдап эгелээш, 4,3 тонна сүт, 1,6 тонна кефир, 600 кг сметана, 540 кг творогту бүдүрүп четтигипкен. Тус черниң малчыннарындан сүттү бир литрде 20 акша-биле садып ап турар. Өске кожууннарда сүттү 15-16 рубль акшада хүлээп ап турар болза, ооң өртээ чогумчалыг деп, арат санап турар.

 Регионнуң баштыңы Шолбан Кара-оолдуң блогунда бижип турары-биле алырга, сайгарлыкчы чайгы үеде уругларның дыштанылга лагерьлерин сүт продукциязы-биле хандырарындан аңгыда, Таңды кожууннуң өске-даа албан черлери-биле керээ езугаар кады ажылдап турар. 

 Республика чазааның болгаш кожуун чагыргазының деткимчези-биле биче цехтиң чанында күштүг трансформаторну тургускан, чуртталга бажыңнары болгаш дыка хөй объектилер чырык-биле хандыртынган. Сайгарлыкчы Кызылда улуг эвес садыгны ажыдып, ажыл-агыйын улам шуудаткан. «Ам чүгле ажылдың чорудуун суларатпайн, баштыг ажылдаар. Бүдүрүлгени алгыдар сорулганы мурнунга салыр» - деп Шолбан Кара-оол демдеглээн. 

 Бүдүрүлгеде амдыызында дөрт кижи ажылдап турар. Сооктар чоокшулааны-биле бо чоокку үеде цехти чылыглаар. Биче бүдүрүлгени буураарынга чедирбейн, ажылды шынарлыг чорудуп, сооктар дүшпээнде ону дүргедедирин республиканың баштыңы сүмелээн. 

 2015 чылдан эгелеп Тывада «Чаңгыс суур – чаңгыс бүдүрүлге» губернатор төлевилелин боттандырарда кластер чорудуун ажыглап турарын сагындыраал. Республиканың Баштыңы Шолбан Кара-оол Дээди Хуралдың депутаттарынга Айыткалында төлевилелди боттандырарында кластер тургузуун ажыглаарын Тываның агроүлетпүр комплекизиниң, регионнуң көдээ ажыл-агый комплекизиниң мурнунга салган. Республиканың элээн каш кожууннарында: Ильинка суурда «Каа-Хем» МУБ-туң баазазында, Кызыл кожуунда «Саян-Даа» КБК-та сүт болбаазырадырының модульдуг биче цехтериниң технологтуг шугумнарын ажытканы - ол угланыышкында бир дугаар базым болган. 

  Тываның ылгавыр демдээ турар деп, бөгүн бүзүрелдии-биле чугаалап болур. Сүт болгаш сүт кылыгларынга ол дорту-биле хамааржыр. Бо адырда хары угда 27 төлевилел ажылдап турар. «Туран» КХН-ниң чаптанчыг бызаа чураан ылгавыр демдектиг, савалаан сүдүн, кефирин, сметаназын, йодтуг сүдүн садып алыкчылар билир. Хоорай садыгларында Чеди-Хөл кожуундан "Оюн ТАА"-ның сүдү-биле ол улуг чижилгеде. Бүдүрүлге чыл эгезинден 214 тонна продукцияны 7 млн. 700 муң рубльге бүдүрген. «АҮК-түң техниктиг болгаш технологтуг модернизациязы, инновация хөгжүлдези» программа-биле тараачын-арат ажыл-агыйы 3 млн. 400 муң рубльдиң күрүне деткимчезин алган. Барыын-Хемчик кожууннуң Кызыл-Мажалыктан Алексей Саттың бүдүргени «Мажалык» ылгавыр демдектиг сүт садып алыкчыларга билдингир апар чыдар. Тес-Хемниң Берт-Дагдан Ак-оолдар сүт хүлээп алыр болгаш болбаазырадыр цехти ажыткан. Продукциязы доктаамал артпайн баарын олар чугаалаан. Амдыызында боттары хаптап турар, савалаар дериг-херексел садып алырын планнаан. Кызыл, Чөөн-Хемчик, Тес-Хем, Сүт-Хөл, Өвүр болгаш өске-даа кожууннарда сүт болгаш сүт продукциязын, национал аъш-чем аймаан бүдүрүп эгелээн. Оларны шуптузун савалааш, чарлал бижиин кошкан. Садыг баартыктарынга боттуң сүдү оон-даа хөй турар кылдыр, ажылды ам-даа уламчылаар деп, шупту бүдүрүкчүлерниң чугаазы чаңгыс.