Виктор Допчуевич КАРА-САЛ

Бистиң коллегавыс, Тыва Республиканың бойдус курлавырлары болгаш экология сайыды Виктор Допчуевич Кара-Салдың амыдыралдың 50 харынче кирип чорааш хенертен мөчээнин Тыва Республиканың Баштыңы, Тыва Республиканың Чазаа ханы кажыыдал-биле дыңнадып тур. Каш хонук бурунгаар-ла яамының ажыл-херектерин идепкейлиг күүседип, Бай-Тайга районнуң девискээринге «Шуй» бойдус парыгын тургузарының болгаш сайзырадырының төлевилелин удуртулгазында өөрү-биле боттандырып турган. Ам-даа долу күштүг, аргаларлыг болгаш планнарлыг кижиниң бистен чарлып чорутканы аажок хомуданчыг.
    Виктор Допчуевич 1963 чылдың ноябрь 21-де Тыва АССР-ниң алдарлыг эмчизи Допчу Маңнай-оолович Кара-Салдың болгаш ооң өөнүң ишти, башкы Бадына Дүдеп-Доржуевнаның хөй уруглуг өг-бүлезинге төрүттүнген. Ол бичиизинден-не спортка хандыкшылдыг чораан. Виктор Кара-Салдың амыдыралының хөй кезии Чөөн-Хемчик кожуун-биле холбашкан. Чадаанга №1 школаны дооскан, спортка баштайгы базымнарны, школачы тургаш, аңаа кылган, хостуг хүрешке кожуун, республика, Бүгү-эвилел маргылдааларынга хөй удаа тиилекчи болуп келген.
     1981 чылда Виктор Кара-Сал Ленинградтың күш-культура болгаш спорт техникумун дооскан. 18 харлыг тургаш, ол хостуг хүрешке ССРЭ-ниң спорт мастери апарган. Бодунуң күш-ажылчы оруун Кызыл хоорайда элээди уругларның спорт школазының тренер башкызы болуп эгелээн. Кызыгаар шериглеринге албан эрттирген соонда келир үениң спортчуларын кижизидер талазы-биле ажылын уламчылаан. Чадаана хоорайның №2 школазының күш-культура башкызынга, директорнуң класстан дашкаар ажыл талазы-биле оралакчызынга ажылдап турган. 1989 чылда Кызылдың педагогика институдун бот-өөредилге-биле дооскан. 2004 чылда Виктор Допчуевич Чадаанада элээди уругларның спорт школазын удурту берген. Ийи чыл болганда ол школаны республикада эң эки деп санаан. Ооң өөреникчилери Россияның чемпионаттарынга болгаш бирги чер дээш маргылдааларынга, а ол ышкаш хостуг хүрешке Бүгү-россия болгаш делегей маргылдааларынга чемпионнар болгаш тиилекчилер болуп үнгүлээн. 
    2000 чылда Виктор Допчуевич Кара-Сал республиканың Президентизиниң Чөөн-Хемчик кожуунда төлээзинге томуйлаткан. Амыдыралчы идепкейлиг туружу, дуржулгазы болгаш билиглери Виктор Допчуевичиге харыысалгалыг удуртукчуларның бирээзи болур арганы тывыскан. 2010 чылдың мартта Виктор Допчуевич Тыва Республиканың бойдус курлавырлары болгаш экология сайыдынга томуйлаткан, чаа албан-дужаалга ажылдап эгелээниниң баштайгы хонуктарындан-на ол адырны сайзырадыр талазы-биле бүгү күжениишкиннерин үндүрүп эгелээн. Ол биче болгаш чаагай сеткилдиг кижи болуп хевээр арткан. Бодунуң чаңгыс чер-чурттуглары — Чөөн-Хемчик кожууннуң чурттакчылары-биле харылзаазын үспейн келген. 
    Аңгы-аңгы албан-дужаалдарга ажылдап келгеш, Виктор Допчуевич дыка хөй шаңналдар-биле үнелеттинген. Ол Тыва Республиканың күш-культуразының болгаш спортунуң тергиини, Россияның күш-культуразының болгаш спортунуң тергиини. Онза байдалдың уржуктарын чайладыр талазы-биле эрес-дидим чоруу дээш 2011 чылда Россияның ОБЯ-зының «Ачы-хавыяазы дээш» хөрек демдээ-биле шаңнаткан. 
   Өөнүң ишти-биле ол ийи оолду болгаш бир кысты өстүргеннер. 2012 чылдың февральда Уран Очур-ооловна мөчээн, ол чидиригге өг-бүлези алыспазын дээш Виктор Допчуевич бүгү күжүн үндүрүп турган. 
    Тыва Республиканың Баштыңы, Тыва Республиканың Чазаа Виктор Допчуевичиниң ажы-төлүнге — оолдары Александрга болгаш Евгенийге, уруу Сай-Сууга ханы кажыыдалын илергейлеп, аар чидиригни оларның-биле үлежип тур. Чаагай сеткилдиг болгаш эрес-шудургу кижиниң, езулуг профессионал болгаш патриот эживистиң—Виктор Допчуевич Кара-Салдың дугайында чырыткылыг тураскаал ооң кады чурттап база ажылдап чораан кижилерниң чүректеринге кезээде артар.

Ш.В. Кара-оол, М.С. Козлов, Ш.С. Иргит, В.М. Бартына-Сады, А. П. Дамба-Хуурак, А. М. Монгал, А.А. Шойгу, С.Х. Монгуш, О.С. Достай, Е.В. Каратаева, Ш.Ч. Монгуш, С.Т. Кызыл-оол, О.Н. Косоротов, Р.В. Кажин-оол, В. В. Сат, В. О. Донгак, К. А. Бичелдей, Ю.О. Ооржак, О.Д. Натсак, У. С. Ондар, А.Ф. Лобанов.