Павел Астахов-биле парлалга конференциязы

Республиканың массалыг информация чепсектериниң журналистери-биле парлалга конференциязының үезинде Президентиниң чанында Уругларның эргелерин камгалаар бүрүн эргелиг төлээ Павел Астахов, 2011 чылдың хыналдазының соонда Тывада уругларның эргелерин камгалаар адырда кол туруштар эки талаже өскерилгенин хыналданың түңнелдери көргүскенин дыңнаткан.

Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол биле Уругларның эргелерин камгалаар төлээ чериниңдоктаамал харылзаалыг ажыл-чорудулгазы ындыг эки түңнелди берген. Обмудсменниң бодалы-биле алырга, республиканың эрге-чагыргазы уруглар камгалалының адырында байдалды экижидер дээш бүгү күжениишкиннерин салган.

Павел Астахов өскүс уруглар чурттаар оран-саваның тудуунга аңгы доктаап, бажыңнарже чырык кожарын, инфраструктурага хамаарыштыр мынчаар чугаалаан: "Ийе, шиитпирлээр ужурлуг айтырыглар бар: бажыңнарны электриэнергиязынга кожары дээн ышкаш. Чырык чокта аңаа чурттаары болдунмас дээрзин кончуг эки билир бис. А өске талазында, бажың бар-дыр, ону дөмей-ле чырыкка кожар апаар, ону тус чер чагыргазы шиитпирлээр ужурлуг. Бир эвес чүү-даа туттунмайн турган болза, база багай. А чеже өскүстерге чурттаар оран-сава херегин билбес болуру чүден дора. Чурттаар оран-савага хереглел саны өзүп турар регионнар база бар, а Тывада эвээжеп турары эки-дир. Уругларның даңзызын тургузуп, кым, кажан бажың алырын, чеже акшаны чарыгдаарын тодараткан республика программазы ажылдап турары өскелерге үлегер-чижек. Ол республиканың бурунгаар көргенин бадыткаан чугула чүүлдер-дир».

Тываның Таңды кожуунунуң девискээринде «Орленок» уруглар дыштанылга лагеринге ишти аараан уругларның дугайында айтырыг база көдүрүлген. "Россияда чай санында-ла хораннаныышкыннар болуп турар. Бир ындыг онза байдалды таптыг сайгарар болза, илчирбеленчек чылдагааннар-ла хөй: садыглажыышкында киржип турар бараан сөөртүкчүлериниң өске компаниялар азы бүдүрүкчүлерден садып алганы шынар чок аъш-чем аймаа-биле хандырылга; кадагалап шыгжаарының негелделерин хажытканы – соодукчу үрелген, чырык өшкени; лагерьниң ажылдакчыларының эмчи шинчилгезинден эгелээш санитар-гигиена байдалынга чедир. Бо бүгү уругларга озал-ондакты тургузуп, кем-херек оттурарынга чедирип болур. Росхереглелэвилелиниң, күрүнениң эвес, ол лагеринге хамаарыштыр хыналданы шыңгыы деңнелге чорудар апаар".

Сугга уруглар-биле болган озал-ондактарга база доктааган. Ооң демдеглээни-биле, ындыг болуушкуннарны болдурбазының кол аргазы – улуг кижилерниң талазындан уругларже кичээнгей: ажы-төл дээш харыысалганы ада-ие, хоойлу езугаар төлээлери чүктээр ужурлуг.

Тывада уругларны өг-бүлелерге азырандыга бээр ажыл-чорудулга эки чоруп турарын демдеглээш, ындыг өг-бүлелерге материалдыг, моральдыг, методиктиг дузаны эрге-чагырга органнары, социал албан черлери чедирерин айыткан.

Тываның Баштыңы парлалга-конференциязының түңнелин үндүрген. РФ-тиң Президентизиниң чанында Уруглар эргелерин камгалаар талазы-биле бүрүн эргелиг төлээ Павел Астаховка уруглар эргелерин камгалаарынга бүрүн эргелерни чорударынга кады ажылдажылгазы, ачы-дузазы болгаш деткимчези дээш өөрүп четтиргенин илереткен: «Павел Алексеевичиниң командазы тодаргай үениң дургузунда дыка чымыштыг ажылдап, хыналданың түңнели-биле санал-оналдар даңзызын тургузуп берди. Аңаа даянгаш, даалгаларны берип, хемчеглерни ажылдап, эксперттерниң караанга илдиккен чүүлдерни чурумчудары-биле организастыг-саң-хөө кезээн белеткээр бис.

Павел Алексеевич-биле конструктивтиг кады-ажылдажылганың ачызында Тывада уругларның эргелерин камгалаар институт ажылдап турарынга өөрүүр-дүр мен. РФ-тиң Президентизиниң уруглар эргелерин камгалаар хоойлузун база айтыышкыннарын ажылга күжениишкинниг ажыглаар бис. Чаңгыс доңда дег, чаңгыс команда бис».

Шолбан Кара-оол уругларның эргелерин камгалаар адырда эки ажыл-чорудулганы кошкаш кылбайн, арттырарын, а назы четпээннер ортузунда кем-херек үүлгедиишкининиң талазы-биле профилактика ажылын күштелдирерин дааскан. Бо чоокку үеде эрге-чагырга тургузуглары болгаш профилактика субъектилери хуралды кады эрттирер. Наркотиктиг бүдүмелдер даңзызынче кирбейн турар синтетиктиг тырттар холумактарны элээдилер болгаш аныяктар ортузунда ажыглап, тарадып турары дүвүрелди оттурган: "Кадыкшылды, кижини бүрүнү-биле чок кылыр наркотик ол-дур. Ындыг болзажок, ол айтырыг хоойлужудулга-биле таарыштыртынмаан. Павел Алексеевич-биле чаңгыс турушту илередип, хоойлуже чогуур өскерилгелерни киирер дээш, кады ажылдаар сорулгалыг бис. Массалыг информация чептектеринге амыдыралдың кадык овур-хевирин суртаалдаан болгаш наркоманияга удур профилактика айтырыгларын чырыдарынче кичээнгейни углаарын онаадым".

Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол журналистер-биле ужуражып тура, «Орленок» лагеринге хораннангаш республиканың халдавырлыг аарыглар эмнелгезинде чыдар уругларга чедип, ужурашканын дыңнаткан. Уругларга чогуур эмнээшкинни көргүзүп турар, бо хүннерде колдуу сегээн. Болган болуушкунга хамаарыштыр чогуур органнар истелгени чорудуп турар.