Өг-бүлени каттыштырган байырлалдар

Ноябрь 29-та ТР-ниң Өг-бүле болгаш уруглар херектериниң талазы-биле агентилели Орус культура төвүнге «Өг-бүлени каттыштырып турар байырлалдар» деп мөөрейниң тиилекчилерин шаңнаан. Байырлалды республиканың адалар, Россияның авалар база Бүгү-делегейниң уруглар хүннеринге тураскааткан. Аңаа республиканың аңгы-аңгы кожууннарындан база Кызыл, Ак-Довурак хоорайлардан өг-бүлелер киришкен.

ТР-ниң Өг-бүле болгаш уруглар херектериниң талазы-биле агентилелиниң даргазы Раиса Борисовна Күжүгет чыыл­ган өг-бүлелерге байыр чедирген соонда, байырлалдың эң өөрүнчүг кезээ эге­лээн.

Октябрь 23-те республика чергелиг «Чаңгыс өг-бү-ле — чаңгыс бүдүрүлге» деп мөөрейни чуртталганың нарын байдалынга таварышкан өг-бү-лелерниң аразынга эрттирген. Ону «Чаңгыс суур — чаңгыс бүдүрүлге» деп губернатор төлевилелинге даянып  организастаан.

Мөөрейниң кол шаңналдары: III чаданың дипломун база 10000 рубльдиң сертификадын Шеңне Кол (Тожу кожуун), II чаданың дипломун база 13000 рубльдиң сертификадын Чечек Дүгер-оол (Улуг-Хем кожуун) болгаш I чаданың дипломун ба­за 16000 рубльдиң сертифи­кадын Орланмаа Монгуш (Өвүр кожуун) оларга тывыс­кан.

Республикада эр улустуң ат-алдарын, иштики сагыш-сеткилин, өг-бүледе ролюн бе­дидери-биле янзы-бүрү хем­­чег­лерни эрттирип, адалар чөвү­лелдерин тургузуп, чыыштарны эрттирип, тыва эр кижиниң Хажыттынмас дүрү-мүн база хүлээп алган бис. Ноябрь 16-да Адалар хүнүн- ге тураскаат­кан «Бажыңның эң эки ээзи — эң эки ада» деп республика чергелиг мөөрей болган. Аңаа III чаданың дипломун — Уран-оол Салчакка (Кы­зыл хоорай), II чаданың дип­ломун — Артем Ооржакка (Бии-Хем кожуун) болгаш  чаданың дипломун — Якбараш Сааяга (Мөңгүн-Тайга кожуун) база 10000 рубльдиң сертификаттарын тывыскан.

Авалар хүнүнге тураскааткан «Бажыңның эң эки ээзи — эң эки ава» деп мөөрейниң тиилекчилерин база шаңнаан. Оларның аразындан III чаданың дипломун — Сюзана Дор­жу-оолга (Чеди-Хөл кожуун),  II чаданың дипломун — Нина Ха­ваага (Бии-Хем кожуун) болгаш I чаданың дипломун — Алдынай Ондарга (Мөңгүн-Тайга кожуун) база 10000 рубльдиң сертификаттарын тывыскан.

Бо чараш байырлалдардан аңгыда, ноябрь 21-де «Ажы-төл — амыдыралдың чечектери» деп республика чергелиг мөөрей база болган. Аңаа 5 ажы-төлден хөй уругларны кижизиткен өг-бүлелер киришкен. Ону Кызыл хоорайның болгаш кожууннарның социал төптери-биле демнежип эрттирген. III чаданың дипломун — (6000 рубль) Юрий Наадымга (Тожу кожуун), II чаданың дип­ломун — (8000 рубль) Артыш Салчакка (Мөңгүн-Тайга ко­жуун) болгаш I чаданың дип­ломун (10000 рубль) — Рада Ооржакка (Таңды кожуун) база сертификаттарны тывыс­кан.

Аңгы-аңгы номинацияларга 5 ажы-төлдүг болгаш кадыкшылының байдалы-биле арга-шинээ кызыгаарлаттынган уруун азырап турар Салбакай, Манган-оол Монгуштарга, чаас­каан 4 уругларын азырап турар ада Артыш Доржуйга, республикада уруглар азырап алган бир дугаар өг-бүлелерниң бирээзи, 8 уругну кижизидип турар Ак-Эрик чурттуг Варвара Хертектиң өг-бү­лезинге, Кызыл кожуундан Наталья, Исмагиль Фасхутдиновтарның интернационалчы өг-бү­лезинге база үлегерлиг ава Елена Снурниковага өртектиг белектерни берип, боодал чечектерни сөңнээн.

Байырлал төнчүзүнде ТР-ниң Өг-бүле болгаш уруглар херектериниң талазы-биле аген­­­тилелиниң ажылдакчылары­ дар­газы Раиса Борисовна Күжү­гетти бодунуң 4 ажы-тө- лүнден аңгыда, 4 уругну азырап алганын демдеглеп, Авалар хүнү-биле байыр чедирип, боодал чечектерни сөңнээн.

Ыраккы Тожу кожууннуң тө­лээзи Юрий Владимир­ович Наадымны номчукчуларга таныштырайн. Ол «Лунсин» компаниязында ажылдап турар. +өнүң ишти Лариса Ак-ооловна — Тоора-Хем ортумак школазының ажылчыны. Наа­дымнарның өг-бүлези 7 ажы-төлдү кижизидип турар. Улуг оглу Алдын-Херел — Тоора-Хем кожууннуң чагыргазында специалист, Белекмаа — Тоора-Хем кожууннуң ортумак школазында эге класс башкызы, Айслана — Тываның тудуг техникумунуң студентизи, а Айдыс, Экер-оол, Чаян, Даниил — школачылар.  Олар ажы-төлүн ажылгыр, өскелерге дузалажыр, бот-боттарын карактажыр, хүндүлежир кылдыр кижизиткен. Уруглары спортка, шыдыраалаарынга, чуруттунарынга ынак. Наа­дымнар өг-бүле тутканындан бээр 28 чыл четкен, олар — үш уйнуктарының ынак кырган-ачазы, кырган-авазы. +г-бү-лениң эр ээзи оолдары-биле тайга-таң­дызындан тооруктап, каттап, а авазы уруглары-биле амданныг торттарны, пирогилерни быжырып, ону садып-саарып, акша-төгерикти ажылдап ап турар.

Тожу кожууннуң ажы-төлге болгаш өг-бүлеге дуза кадар социал төвүнде Наадым­­­нарның өг-бүлези хөй уруг­лар­­лыг өг-бүле учедунда бүрүткеттинген. Ооң ажылдак­чылары бо өг-бүлениң уругларын төптүң чайгы лагеринге дыштандырып база оон-даа өске ачы-дузазын көргүзүп турарлар. Спортчу маргылдааларга, конкурстарга, концерттерге олар  идепкейлиг киржип, сумунуң хөй-ниитичи, үлегерлиг, амыдыралчы өг-бүлелериниң бирээзи. Төптүң ажылдакчылары бо өг-бүлени арага-дары ишпес, таакпы тыртпас, ажы-төлүн аажок кижизиг кылдыр өстүрүп турарын демдегледи.

Ол-ла кожууннуң төлээзи «Чаңгыс өг-бүле — чаңгыс бүдүрүлге» деп мөөрейниң III чаданың дипломунуң эдилекчизи Шеңне Кол 2011 чылдан эгелеп хуу сайгарлыкчы болуп ажылдап эгелээн. Ол тыва национал хептер, школа формазы даарап турар. Төрээн школазының өөреникчилерин форма-биле хандырып, акша-төгерикти ажылдап алыр аргалыг апарган. Ооң каас-чараш национал хевин кожууннуң сумуларының чурттакчылары чагыг езугаар чиик өртекке садып ап турар.

Шончалай  ХОВАЛЫГ.

Авторнуң  тырттырган  чуруу.