Башкыларның Август чөвүлел хуралы

Тыва Республиканың башкыларының август 25-те чөвүлел хуралы чаарттынган Улусчу чогаадылга бажыңынга ажылын эгелээн.

Чаа аян-шинчи кирген бажыңның фойезинде өөредилге адырының төөгүзүн көргүскен делгелгени Күрүне архивиниң ажылдакчылары организастаан. Залда кижи олурар хостуг олут чок кылдыр республиканың башкылары, өөредилге адырының ажылдакчылары долдур олурупкан. Хуралды ТР-ниң өөредилге болгаш эртем сайыды К.А.Бичелдей ажыткаш, ТР-ниң Чазак Баштыңы Ш.В.Кара-оолга сөстү берген. Ол чыылган чонга кел чыдар ба­йырлалдар база чаа өөредилге чылы-биле байыр чедиргеш, чаңчыл болган чылдың эртер август чөвүлел хуралы башкыларның ниити ажыл-чорудулгазының чурумун, сорулгаларын чугаалажыр бир аргазы деп демдегледи.

Бо хуралдың кол сорулгазы – «Өг-бүле бүрүзүнге – дээди эртемниг уруг» деп губернатор төлевилелин боттандырары-биле өөредилгениң шынарын экижидериниң ниити аргаларын сүмележири. Ш.В.Кара-оол бо төлевилелче улуг кичээнгейни углап: «Уруг бүрүзүнге ооң ада-иезиниң акша-хөреңгизиниң хемчээлинден хамаарылга чокка бодунуң арга-шинээн боттандырар арганы бербишаан, соовуска шыырак эртем-билиглиг салгалды арттырып каар ужурлуг бис. Оон бистиң республиканың келир үези хамааржыр. Ынчангаш өөредилгеге камналга кылыр эргевис чок. Бир дугаарында, бо төлевилелче улуг кичээнгейни салырын диледим».

Күүседикчи органнар болгаш башкылар ниитилели амыдыралы чегей өг-бүлелерден салым-чаяанныг уругларже улуг кичээнгейни салып, оларга деткимчени көргүзер ужурлуг дээрзин Чазак Баштыңы демдегледи. Школаларга эр башкылар санын көвүдедип, оолдарны езулуг эр кижиниң үлегерин көргүзүп тургаш өөредирге дээштиг болурун айытты. База бир төлевилел – библиотекаларны катап тургузары. Ол төлевилелдиң сорулгазы – чоннуң номга сонуургалын катап оттурары. Республиканың 173 школалары юбилейлиг чылда Сергей Шойгунуң «Урянхай. Тыва дептер» деп номун белекке алырын дыңнатты.

«Башкы кижи – тыва нацияның ат-алдары болгаш арын-нүүрү-дүр. Силерни дың­наар, силер-биле деңнежир. Ниитилелдиң үзел-бодалын хевирлеп тургузарындан аңгыда, төрээн чуртувустуң социал-экономиктиг сайзыралынга силерниң үлүг-хууңар дыка улуг» — деп, Ш.В. Кара-оол илеткелин дооскан.

Дараазында Чазак Баштыңының күрүне шаңналдарын байырлыг байдалга тывыскан.

«ТР-ниң өөредилгезиниң алдарлыг ажылдакчызы» атка Кызыл хоорайның №9 гимназияның география башкызы В.М.Монгуш, № 5 гимназияның математика башкызыЕ.И.Леонтьева, Бай-Тайга кожууннуң Мугур-Аксы ортумак школазының директору Д.Х.Салчаколар төлептиг болган.

Чазак Баштыңының Өөрүп четтириишкинин Кызыл хоорайның №1 ортумак школазының орус дыл болгаш литература башкызы М.А.Чадамба, Бай-Тайга кожууннуң Хемчик ортумак школазының тыва дыл болгаш литература башкызы А.Ш.Салчак олар алган.

Республика Баштыңының Хүндүлел бижиктери-биле Тес-Хем кожууннуң Самагалдай кежээки школазының орус дыл болгаш литература башкызы Т.Б.Дамба-Хуурак, Ак-Довурак хоорайның №4 ортумак школазының математика башкызы С.А.Кыргыс, Кызыл хоорайның №14 ортумак школазының даштыкы дыл башкызы Л.Ю.Ломакина, №2 ортумак школаның химия болгаш биология башкызы Ч.Ч.Күжүгет, Тере-Хөл кожууннуң Кунгуртуг ортумак школазының математика башкызы С.И.Хумбун, Эрзин кожууннуң Бай-Даг ортумак школазының эге класстар башкызы Н.Д.Балдир, Бии-Хем кожууннуң Аржаан ортумак школазының директорунуң кижизидилге талазы-биле оралакчызы Л.В.Байкара шаңнаткан.

Хөй чылдарда ак сеткилдиг күш-ажылы дээш юбилейлиг медальдарны Кызыл хоорайның №9 гимназиязының валеологу Р.К.Чудаан-оолга, өөредилгениң хоочуну А.К.Ойдан-оолга,№14 ортумак школаның эге класстар башкызы И.А.Трубицынага, №2 ортумак школаның тыва дыл болгаш литература башкызы К.М.Чадамбага, Эрзин кожууннуң Булуң-Бажы ортумак школазының директору М.Х.Серембилге, Кызылдың № 14 ортумак школазының даштыкы дыл башкызы Е.Я.Косарьковага, Шагаан-Арыгның № 1 ортумак школазының директоруВ.В.Мареевке, Чөөн-Хемчик кожууннуң Теве-Хая ортумак школазының эге класстар башкызыЗ.О.Сендажыга, Өвүр кожууннуң Солчур ортумак школазының орус дыл болгаш литература башкызы З.Б.Донгакка тывыскан.

Дээди Хуралдың депутады Ирина Самойленко бодунуң коллегаларынга чылыг-чымчак сөстерни чугаалап, Дээди Хуралдың даргазы Каң-оол Давааның байыр чедирген сөстерин дамчытты. База ол ышкаш Дээди Хуралдың Аппарадының удуртукчузу, «Дайынчы акы-дуңмалышкы чорук» Бүгү-Россияның хөй-ниити организациязының Тывада салбырының оралакчызы Омак Ондар башкыларга уругларны патриотчу кижизидилгеге дузалап турары дээш четтиргенин илередип, моон-даа соңгаар кады ажылдаар күзелин илеретти.

ТР-ниң Өөредилге болгаш эртем сайыды К.А.Бичелдей эрт­кен өөредилге чылының түңнелдерин база чаа өөредилге чылында башкыларның мурнунда салдынган сорулгаларын таныштырган. Чаа өөредилге чылында 2-3 ээлчегде өөренип турар школаларның санын кызырар, уруглар садтарынче ээлчег санын эвээжедир, дистанциялыг харылзаа-биле өөредилгени сайзырадыр, өөредилге албан черлериниң материал-техниктиг баазазын быжыглаар, уругларның немелде өөредилге системазын сайзырадыр  дээн ышкаш сорулгалар салдынган.

Башкыларның август чөвүлел хуралы №9 гимназияның өөреникчилери 100 чылдаан юбилейге уткуштур белеткеп алган солун концерти-биле доозулган.

Алдынай Соян.

"Шын" солун